جعفر شفیعی سردشت - استادیار حقوق عمومی دانشگاه فردوسی مشهد
علی اکبر گرجی ازندریانی - دانشیار حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی

در این پژوهش سعی می شود با روش توصیفی تحلیلی انواع آمبودزمان های اصیل در سطح ملی مورد مطالعه قرار گیرد و آنگاه به بررسی نهادهای دیگری پرداخته شود که ذیل عنوان کلی شبه آمبود زمان یا آمبود زمان مانندها طبقه بندی می شوند. تنوع و گستردگی این نهاد در اقصی نقاط جهان به این دلیل است که ایده آمبودزمان در برخورد و تعامل بافرهنگهای مختلف دچار فراز و نشیب های بسیاری شده است و به دلیل انعطاف پذیری بسیار، خود را با اقتضایات هر جامعه منطبق کرده و اشکالی متفاوت و گاهی متناقض یافتهاست. نوشتار پیش رو، با هدف نیل به یک مفهوم صحیح و منقح از ایده آمبودزمان و پس از مطالعه و بررسی انواع نهادهای آمبودزمانی به این نتیجه می رسد؛ صرفا تاسیسی را میتوانذیل عنوان آمبودزمان اصیل دسته بندی کرد که از پشتوانه قانونی بویژه قانون اساسی برخوردار باشد و مقامات آن با اکثریت های خاص پارلمانی نصب و عزل شوند و به پارلمانیا رییس جمهور و یا مردم پاسخگو باشند. به بیان بهتر، آمبودزمان های کلاسیک و ترکیبی را میتوان در زمره آمبودزمان های اصیل به شمار آورد.

انواع آمبودزمان، آمبودزمان کلاسیک، آمبودزمان ترکیبی، شبه آمبودزمان، آمبودزمان اصیل