اصغر عزیزیان - دانشجوی کارشناسی ارشد سازههای آبی ، دانشگاه تهران
ابراهیم امیری تکلدانی - استادیار گروه سازههای آبی ، دانشگاه تهران

برداشت مصالح رودخانه ای از بستر وکناره های رودخانه ها باعث تغییرات مورفولوژیک رودخانه در بازه های بالادست و پائین دست آن میشود که این تغییرات موجب تخریب شرایط طبیعی رودخانه و تغییر در شرایط هیدرولیکی و هیدرولوژیکی جریان میشود و مشکلاتی از قبیل فرسایش بستر وکنارهها ، تخریب سازههای موجود در مسیر رودخانه و . . . را در پی دارد. در این تحقیق به منظور تعیین مکانهای مناسب برداشت مصالح رودخانه ای و همچنین بررسی اثر گودالهای ایجاد شده بر روی بستر رودخانه از مدل یک بعدی HEC-RAS4.0 استفاده گردید و سناریوهای مختلفی شامل برداشت از بستر و کناره رودخانه در نظر گرفته شد.هم چنین نتایج اجرای مدل در یک بازه از رودخانه صفارود ( استان مازندران ) مورد بررسی قرار گرفت .بدین منظور در مقاطع مختلف رودخانه نمونه برداری صورت گرفت و دانه بندی مواد بستر با استفاده از ماکروی ، GRADISTAT صورت گردید . جهت تحلیل و بررسی مکانهای مناسب جهت برداشت مصالح رودخانهای از هیدروگرافهای 2ساله و 25 ساله استفاده شد . نتایج نشان داد که تاثیر تعمیق در بالادست محل برداشت بیشتر از تاثیر تعریض رودخانه می باشد و هم چنین نشان دهنده رسوبگذاری و تشکیل جزایر رسوبی کوچک دربالادست سازه هائی از قبیل پلها و بندهای انحرافی و فرسایش و کاهش تراز کف بستر رودخانه در پائیندست سازه های فوق میباشد.

برداشت شن و ماسه ، رودخانه صفارود ، مدل عددی HEC- RAS 4.0