امیر شکیبامنش - استادیار گروه شهرسازی دانشگاه هنر تهران
مونا رضاییان - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه هنر اسلامی تبریز،
یاشار قلی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه هنر اسلامی تبریز،

مقدمه و هدف پروهش: امروزه با وجود مقررات، ضوابط و آیین نامه های اجرایی؛ تعیین فاصله، ارتفاع، موقعیت مناسب ناظر و سازمان دهی عناصر فضایی جهت ایجاد محور های دید مطلوب به سمت یک کیفیت بصری و یا نشانه ی شهری کار سخت و پیچیده ای نیست. هدف این پژوهش استفاده از نرم افزار و ابزار هایی است که نه تنها به عنوان یک مکمل برای منابع مکتوب موجود و تجارب گذشته عمل می کنند، بلکه شرایط موجود را جهت اتخاذ سیاست های دقیق تر در راستای ارتقای کیفیت بصری محیط و مناظر شهری، به واقعیت نزدیک تر می کنند. روش پژوهش: مقاله ی پیش رو، ابتدا به توصیف ادبیات و پیشینه ی مطالعات انجام شده در راستای کیفیت بصری و منظر شهری می پردازد و سپس با استفاده از یکی از ابزار های نرم افزار ARC GIS به نام SKYLINE به تحلیل موقعیت ناظر و سازمان دهی فضایی عناصر، جهت یافتن محور های دید مناسب و شناسایی موانع بصری می پردازد. در انتها نیز با استفاده از ابزار SKYLINE به تاثیرات بصری ساخت و ساز های جدید در حریم ارگ علیشاه تبریز می پردازیم و پیشنهاداتی در جهت بهتر شدن شرایط این اثر تاریخی در آینده ارایه خواهیم داد. یافته ها: در به دست آوردن بهترین مسیر دید برای ناظر، ابعاد بسیاری همچون فاصله، ارتفاع، موقعیت مناسب ناظر و عناصر فضا و ... وجود دارد که اگر به این موارد بعد زمان را نیز اضافه کنیم، با متغیر های زیادی مواجه خواهیم بود که در هر لحظه پرسپکتیوی جدید برای ناظر ایجاد خواهند کرد. آنچه مهم است یافتن بهترین موقعیت برای ناظر و منظر با استفاده از تحلیل نمودار های به دست آمده است. نتیجه گیری: برنامه ریزی و طراحی عناصر و حوزه های شهری با استفاده از نرم افزارها و ابزار هایی در جهت نیل به پیشرفت و توسعه ی شهری در آینده امتیازاتی در بر دارد . با استفاده ازARC GIS می توان ضمن بالا بردن سرعت و سهولت مطالعات شهری مانند سیر تحول شهر، وضعیت موجود، وضعیت عمرانی و توسعه پیشنهادی مورد نظر، مدلی از توسعه ی آتی را نیز به دست آورده و تحلیل نماییم.

کیفیت بصری، منظر شهری، محور های دید، موانع بصری،GIS ARC ، SKYLINE