مریم روستا - استادیار و عضو هیات علمی بخش شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز
غزل حسن شاهی - دانشجوی کارشناسی شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز
مرضیه زبرجد - دانشجوی کارشناسی شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز
تهمینه فیزابی - دانشجوی کارشناسی شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز

محله با آن که یکی از کوچک ترین واحدهای تقسیمات شهری در لایه کالبدی- فضایی محسوب می شود، در لایه فرهنگی- اجتماعی و در قالب مفهوم اجتماع محلی یکی از هویت مندترین واحدها است. مفهوم محله بیش از آن که ناظر به مرزهای مشخص جغرافیایی و کالبدی باشد، به یک مجموعه اجتماعی و فرهنگی منسجم و پیوسته اشاره دارد. در سال های پس از انقلاب صنعتی، ورود خودرو به عرصه زندگی شهری، سبک زندگی و حیات اجتماعی شهر را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. احداث شریان ها و بزرگراه های شهری، یکی از مجموعه اقداماتی است که در راستای تسهیل حمل و نقل خودرو محور در سطح شهر انجام می گردد. احداث این شریان ها اگرچه بعد عملکردی شهر را تقویت نموده و ترددهای درون شهری را سرعت می بخشد، اما در بسیاری از موارد، آثار و تبعات نامطلوب کالبدی – فضایی و فرهنگی – اجتماعی دارد. این مقاله به بررسی آثار احداث شریان های شهری بر انسجام محله های شهری می پردازد. رویکرد پژوهش، تفسیرگرایی بوده و از راهبردهای کیفی به منظور جمع آوری و تحلیل داده ها استفاده شده است. در این راستا، پس از جمع آوری داده های کتابخانه ای در باب ابعاد انسجام شهری و هویت اجتماعی محله، چارچوب نظری پژوهش تدوین گردیده است. پس از آن با انتخاب محله هفت تنان شیراز به عنوان نمونه موردی، به پیمایش کیفی نظرات ساکنان در این بافت شهری، در باب تاثیرات احداث بولوار هفت تنان پرداخته شده است. به این منظور، با انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته و جمع آوری نقشه های ذهنی، نظرات مردم در مورد نوع و میزان تاثیرات بولوار یادشده بر ابعاد ادراکی و اجتماعی انسجام محله، جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل محتوای مصاحبه ها نشان می دهد نقش ترافیکی و شریانی بولوار هفت تنان ضمن ایجاد ناامنی برای ساکنان، با تفکیک پهنه محله به دو بخش، امکان ارتباط مناسب میان ساکنان را در دو پهنه شمالی و جنوبی محله را به شدت تضعیف نموده و انسجام اجتماعی بافت را تحت الشعاع قرار داده است. احداث این بولوار هم چنین به دلیل عدم توازن کمیت و کیفیت خدمات مستقر در بدنه شمالی و جنوبی، نوعی دوقطبی و گسست را به جهت عملکردی و میزان برخورداری ساکنان از محله از خدمات ایجاد نموده و همین امر به انسجام محله لطمه وارد کرده است

انسجام اجتماعی، شریان های شهری، محله، محله هفت تنان شیراز