آسیب شناسی بعد اجتماعی مسکن در برنامه سوم و چهارم توسعه

مسکن مهم ترین مظهر تمدن، بهترین نشانگر فرهنگ اجتماعی و یکی از پایه های اصلی تشکیل دهنده اجتماع بشری است. در ایران با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، مسکن اصلی ترین کانون فعالیت مردم است و عدم توجه به نقش مسکن در روابط اجتماعی، بی تردید دستیابی به رفتارهای متعالی اجتماعی و ارزش های والای انسانی را با چالش روبرو خواهد ساخت. از این رو است که در برنامه ریزی های مسکن، توجه به ویژگی های اجتماعی و اقتصادی جامعه هدف موضوعی حیاتی محسوب می شود. لیکن در ایران سیاست گذاری دولت ها در دوره معاصر، عدم تعریف درست از مفهوم مسکن به ویژه بعد اجتماعی آن را نشان می دهد که در نهایت منجر به عدم موفقیت برنامه ها و پروژه های مربوطه در این زمینه شده است. در پژوهش حاضر به منظور آسیب شناسی این مقوله بعد اجتماعی مسکن در برنامه های سوم وچهارم توسعه، طرح انبوه سازی و به عنوان نمونه پروژه های مسکن مهر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. پیامدهای اجتماعی در این پروژه از دو جنبه ویژگی های ساکنین و همچنین فرآیند ساخت واسکان بررسی و نتایج حاصل نشان داد در بخش اول مسایلی از قبیل نابسامانی خانوارها، مهاجر بودن و تفاوت های فرهنگی ساکنین و بیکاری منجر به تولید فضایی شده است که نه تنها شرایط رشد و توسعه در آن به محدود است بلکه زمینه برای بروز انواع جرم و ناهنجاری نیز فراهم است که در نهایت تفکیک طبقات اجتماعی را همراه داشته است. در بخش دوم نیز، بعد مسافت و عدم توجه به بحث اشتغال باعث شکل گیری نقش خوابگاهی این مساکن شده است. از سویی دیگر عدم مشارکت مردم در فرایند طراحی و ساخت و در نتیجه عدم شکل گیری حس تعلق در ساکنین منجر به بروز اخلال در مراودات و فعالیت های اجتماعی شده است. همچنین شکل نگرفتن خدمات و زیرساخت های روبنایی وزیربنایی و تسهیلات لازم برای سکونت، عدم وجود فضاهایی به منظور شکل گیری و ارتقاء روابط اجتماعی در مجتمع ها، این فضاها را با معضلات اجتماعی خاص خود روبرو کرده است.

Keywords:

بعد اجتماعی , مسکن , برنامه سوم و چهارم توسعه , طرح انبوه سازی , مسکن مهر