ویدا صادقی - گروه معماری، علوم و تحقیقات فارس، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.گروه معماری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
علی بامداد - پژوهشگر دورهی دکتری مرمت ابنیه تاریخی، مدرس مدعو دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

نگارگری یا مینیاتور ایرانی، فرآورده ای ابزارمند برای نمایان کردن رنگ و اندازه، حالت و منظر، که از آدمیان و اشیا بهره می گیرد؛ و اینها ابزارهایی هستند که از بیرون به معماری شکل می دهند. مینیاتور ایرانی دارای نظمی است، که الزاما به نمایش در نمی آید، از پیوستگی و وابستگی میان ابزارهای وجودی خود سخن می گوید و ذات نظم را در مجموعه ای از رابطه ها بیان می کند. نگاره های ایرانی بصورت واضح و عریان به بیننده ارایه نمی شود؛ نگاه های شخصیت های تصویر، چگونگی در دست گرفتن آلات موسیقی، چگونگی ایستادن، گام برداشتن آدمیان و ... گواه این نکته است. در نگاره ی ایرانی موجودیت هایی آورده می شود که بار فضایی دارند مانند: کوه ها، باغ، بوستان، گل ها، جانداران: پرندگان و چهارپایان، هدهد و سیمرغ، جانداران اساطیری، انسان هایی که شخصیت هایی گوناگون دارند و برحسب مقام و جایی که در صحنه اشغال می کنند رنگ آمیزی می شوند. ساختمان هایی که گوناگون اند: کوشک، قصر، ایوان، حوض یا آبنما به عنوان عناصر کالبدی اند که در صحنه ترسیم و مورد توجه قرار می گیرند. نگارگری ایرانی دارای مکاتب زیادی است و آنچه در این مقاله بررسی می شود مکتب هرات است که در آثار هنرمندان این مکتب از جمله کمال الدین بهزاد، فضا هم دو بعدی است و هم عمق دارد. هر بخش فضا، مکان وقوع رویدادهای خاص و غالبا مستقل است. درآثار انتخابی به ایجاد انواع فضا با خطوط و سطوح رنگی که در کنار هم قرار گرفته اند و دارای جنبه های بیانگرا و عاطفی هستند، اشاره شده است. لازم به ذکر است که روش تحقیق این مقاله به صورت کتابخانه ای و بر اساس مستندات و مکتوبات می باشد.

مینیاتور، نگارگری، معماری، هرات، تیموری