رضا درشمال - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی

تعارض میان حقوق شخصی و مصالح جمعی و مسیله لزوم تناسب میان آن ها از جمله مسایلی می باشد که همواره در نظام حقوقی ایران منشاء مباحثه بوده است. مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز به عنوان نهاد تشخیص دهنده مصلحت در اختلافات میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان، نقش مهمی در کشف مصلحت عمومی و ایجاد تناسبی عادلانه میان مصالح جمعی و حقوق شخصی شهروندان دارد. ازاینرو آنچه که در این پژوهش به دنبال آن هستیم به تحلیل و بررسی پارهای از آرای اختلافی مجمع تشخیص اختصاص دارد که این نهاد به مناسبت حل و فصل اختلافات مذکور میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان صادر کرده است. در این نوشتار کوشیده ایم که با رویکردی توصیفی تحلیلی، ضمن مطالعات پرونده محور، روش به کار گرفته شده توسط مجمع تشخیص را در رابطه با تعارضات حقوق و منافع فردی یا شخصی شهروندان و مصالح عمومی بررسی کنیم. اینگونه تعارضات که تاریخچه مفصلی از اختلافات میان مجلس و شورا را شامل میشوند از اوایل دهه شصت آغاز شده و در دهههای پس از آن نیز به طرق مختلف ادامه یافته اند و از جمله موضوعاتی بوده اند که مجمع از بدو تاسیس خود در مقام قضاوت آن ها قرار داشته است. با اینحال مجمع همواره یک رویکرد یکسان در قبال این اختلافات نداشته است و به دلایلی که در این پژوهش مورد توجه قرار خواهد گرفت، مجمع تشخیص راه حل اختلاف میان تعارضات مذکور را بر اساس یک شیوه تشخیص نداده و در آرای خود، گاه منافع جمعی و گاه حقوق و منافع شخصی شهروندان را ارجحیت داده است. اینکه چرا مجمع تشخیص یک نظریه نایکسان را در آرای خود در پیش گرفته است و در رویه خود نوعی تنوع نظری بر قرار کرده است و اینکه اساسا در تعارض مذکور باید چه تناسبی حکم فرما باشد از جمله مسایلی است که در این پژوهش به دنبال کشف آن هستیم.

حقوق شخصی، مصالح جمعی، تناسب، مجمع تشخیص مصلحت نظام