بهروز اسمعیل زادگان - کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
سعیده خلیلی - کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

از موضوعات مورد توجه در هر رژیم سیاسی، بررسی تغیر و تحول در سیاست گذاری و اجرای سیاست خارجی است که با توجه به قدرت و توان یک کشور تاثیرت منطقه ای و جهانی خاص خود را خواهد داشت. در این رابطه در ایران دوره پهلوی دوم، موضوع تغییر و دگرگونی در سیاست خارجی و نقش آن در تحولات منطقه قابل توجه است. بر این اساس ایفای نقش ژاندارمی منطقه توسط ایران یکی از موضوعات مهمی بود که در دهه پنجاه شمسی نقش و تاثیرگذاری سیاست خارجی در آن مشهود است. هدف مقاله حاضر این است با بررسی ساختار داخلی و شرایط حاکم بر منطقه خلیج فارس به این سوال پاسخ دهد که چه عواملی باعث فعال شدن سیاست خارجی نظام سیاسی پهلوی دوم و ایفای نقش ژاندارمی آن در منطقه شد در این رابطه با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی بر این امر تاکید شده است که اگر رژیم پهلوی به عنوان ژاندارم منطقه دست یافت، به علت وجود مجموعه ای دوگانه از متغیرها و مولفه های داخلی و خارجی بوده است. متغیر های قدرت ساز داخلی؛ افزایش بهای نفت، تحکیم و تسلط رژیم پهلوی بر کشور، ناسیونالیسم شاهنشاهی، افزایش قدرت تسلیحاتی و متغیرهای بین المللی و منطقه ای؛ ضعف و بی ثباتی حکومت های منطقه، دکترین نیکسون - کسینجر، عدم تمایل آمریکا به ماجراجویی مستقیم در منطقه، نفوذ شوروی در منطقه و شوروش های تجزیه طلبانه در کشورهای عربی خلیج فارس بوده است.

خلیج فارس، ژاندارم منطقه، نظام سیاسی پهلوی، سیاست خارجی، آمریکا، انگلیس