مهدی صفایی نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
عبدالرسول حسنی فر - استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان

نادر از دو لحاظ یکی از بزرگترین نوابغ جهان است. نخست اینکه در یک دوره استبداد و اشرافی خویشتن را از شبانی به مسند شهریاری ایران رسانید و دوم اینکه نه تنها ایران را از چنگال دشمنان نیرومند و بزرگ رهایی بخشید بلکه آن را از پست ترین درجه انحطاط نجات داد و در سلک نیرومند ترین و عظیم ترین کشورهای آسیا در آورد، سیاست های مذهبی نادرشاه افشار در عصر پس از دوران صفویه، یکی از مهم ترین موضوعاتی است که پژوهشگران تاریخ ایران با آن رو به رو هستند. یکی از دلایل مهم توجه پژوهشگران به این مقوله، بروز سیاست های مذهبی متضادی نسبت به عصر صفوی از سوی نادرشاه افشار بود. گرچه این توجهات بیش تر در ظاهر اقدامات مذهبی نادرشاه باقی مانده و راهی به باطن آن پیدا نشده است. اهمیت این پژوهش در آنجاست که بدون شناخت نوع رابطه و نسبت اندیشه های دینی و هم چنین میزان تاثیرات این دو مقوله بر هم در دوره افشاریه، نمی توان عناصر فکری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آن زمان را نقد و تحلیل کرد. هدف از این تحقیق، بررسی سیاست های نادر و تاثیر آن بر مذاهب است. لذا مسیله اصلی، چرایی و چگونگی تعاملات نادر با شیعیان و علما است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که نادر با ابزاری سیاست با دین روبه رو شد. وجود شاخص هایی نظیر محدود شدن کارکردهای مذهبی و اجتماعی علما و حضور کم رنگ آن ها در عرصه سیاسی، محدود شدن منابع مالی وقفی و غیر وقفی علمای شیعه و در نهایت گوشه گیری و مهاجرت به سرزمین های مجاور نشان دهنده ضعف نهاد دینی در این دوران است.

نادر شاه افشار، سیاست، اندیشه ها ، امپراطوری، دین