بررسی جایگاه علم قاضی در دعاوی حقوقی

جواز استناد قاضی به علم شخصی خود در مقام صدور حکم، یکی از مسایل دیرینه و پرسابقه حقوقی و کیفری است که امروزه خود مساله ساز شده و مورد ابتلای دستگاه قضایی است. این سوال که آیا قاضی می تواند در دادرسی خود را بی نیاز از دلیل بداند و تنها با علم خود رای دهد یا پایبند اقتضای دلایلی است که دو طرف در دادرسی ارایه کرده اند، از دیرباز در حقوق چه در حوزه مدنی و چه در حوزه کیفری مطرح شده است. لذا تحقیق حاضر در جهت شناسایی، اهمیت، تعریف، میزان تاثیر و طرق ارزیابی علم قاضی در دعاوی حقوقی و کیفری مکتوب گردیده است و سرانجام پس از طرح مباحث مربوطه در مورد دعاوی حقوقی به این نتیجه میرسد که در حقوق موضوعه ایران با توجه به قوانین موجود تنها علم ناشی از ادله معتبر دانسته شده و علم شخصی قاضی فقط کارکرد کنترلی سایر ادله را بر عهده دارد. از سویی علم قاضی یکی از دلایل اثباتی در دعاوی کیفری است. بررسی مواد قانون در حوزه کیفری نشان می دهد که علم و اقناع وجدان قاضی در این قانون در طول سایر ادله قرار داده شده و معیار اثبات دعاوی کیفری تلقی گشته است. این مساله گرچه در تعزیرات دارای سابقه است ولی در حدود و قصاص از ابداعات قانونگذار کیفری تلقی شود.

Keywords:

علم قاضی , دعاوی مدنی , دعاوی کیفری