سیروس شاکری - گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
محبوب صفاری - گروه پژوهشی محیط زیست، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران

مس از عناصر غذایی ضروری برای رشد و یکی از اجزا تشکیل دهنده پروتیین کلروپلاست یعنی پلاستوسیانین در گیاه می باشد. کمبود مس علاوه بر خاک های آهکی، در خاک های آلی و خاک های شنی که به طور معمول مقدار مس کل کمی دارند، به چشم می خورد. هدف از انجام این تحقیق، بررسی قابلیت دسترسی، شکل های شیمیایی و همچنین بررسی فاکتور تحرک مس در خاک های آهکی استان کهگیلویه و بویراحمد بود. برای انجام این تحقیق، 16 خاکرخ در مناطق مختلف استان حفر و از افق های اول و دوم آنها نمونه برداری و شکل های شیمیایی مس با استفاده از روش عصاره گیری دنباله ای اسپوزیتو و همکاران، اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که شکل های شیمیایی باقی مانده (متوسط 99/11 میلی گرم بر کیلوگرم و درصد نسبی 7/61 %)، کربناتی (متوسط 82/3 میلی گرم بر کیلوگرم و درصد نسبی 7/19%) و شکل آلی (متوسط 6/3 میلی گرم بر کیلوگرم و درصد نسبی 56/18%) به ترتیب بیشترین به کمترین میزان از شکل های شیمیایی مس را به خود اختصاص داده اند. همچنین نتایج از عدم وجود شکل های تبادلی و آلی مس در همه نمونه های مورد مطالعه، حکایت دارد. بررسی فاکتور تحرک نمونه ها نیز نشان داد که به استثنای خاک شماره 30 ( فاکتور تحرک 96/8)، میزان فاکتور تحرک سایر نمونه های مورد مطالعه بیشتر از 10 و کمتر از 50 درصد است که نشان از تحرک متوسط این عنصر در خاک های منطقه دارد.

شکل های شیمیایی، عنصر ضروری، مس، فاکتور تحرک