جعفر نکونام - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

مراجعه به معهودات عرب عصر نزول و تفسیر آیات قرآن بر پایه آنها، پرده از مراد الهی در آیات مجمل بر می دارد. یکی از آن آیات، آیه 19 سوره الرحمن است که در این مقاله، از آن به آیه مرج البحرین تعبیر می شود. در این آیه و آیات مشابه، از دو دریایی سخن رفته است که به هم تلاقی می کنند، اما برهم غلبه پیدا نمی کنند. یکی از آنها شیرین و گوارا (فرات) و دیگری شور و تلفخ است و از آنها مروارید و مرجان استخراج می شود و در آن کشتی رانی صورت می گیرد. در این آیات، خطاب به عرب عصر نزول گفته شده است که شما از این دریا، حلیه (مروارید و مرجان) و گوشت تازه (ماهی) استخراج می کنید و در آن به کشتی رانی برای کسب روزی می پردازید. تنها دریای شیرینی که در جزیره العرب به صورت دایمی به دریا می ریزد، دریای اروند (شط العرب) است که از به هم پیوستن دو رود دجله و فرات و سپس کارون تشکیل می شود و در کرانه بصره به خلیج فارس می ریزد. از صدر اسلام نام بحرین بر منطقه بصره تا عمان اطلاق می شده است. مجمع الجزایر بحرین مرجانی و مروارید بحرین معروف است. مرجان هم واژه ای فارسی است. این قراین در کنار هم موید این است که مراد از بحرین یاد شده در آیات قرآن همین منطقه است.

بحرین، لولو، مرجان، رود اروند، دجله، فرات، خلیج فارس