ولی الله نقی پورفر - استادیار دانشگاه قم
رضا حاج خلیلی - دانشجوی دکتری دانشکده اصول الدین قم

سیاق، به عنوان چارچوب و فضایی که پیام الهی در آن صورت یافته، در رفع ابهام از ظاهر آیات، کارکرد اساسی دارد. کارکرد سیاق، بر اصول بنیادی وحدت پیکر و عدم تعارض آیات قرآن استوار است. در صورت فراهم بودن شرایط کارکرد (وحدت موضوع و وحدت جهت موضوع)، قرینه های متصل و منفصل کلام بستر ظهور سیاق قرار می گیرند. با ظهور ابهام در کلام، یا قرینه ای دال بر رفع آن وجود دارد و یا ندارد. در صورت وجود، یا متصل است و یا منفصل، متصل یا درونی است و یا بیرونی، درونی یا لفظی است و یا لبی. و ییرونی یا قبل از کلام قرار دارد و یا بعد از آن. منفصل یا در همان سوره است و یا در سور دیگر. با این مبنا در مقاله حاضر، پس از بیان دو اصل بنیادی وحدت پیکر و عدم تعارض آیات، به تبیین قراین کلام پرداخته و با این مبانی تعریف سیاق ارایه گردیده است. سپس، شرایط کارکرد سیاق را معرفی و محدوده کارکرد آن را با طرحی نوین، در پنج گونه به بحث و بررسی نشسته ایم: 1- قرینه پیوسته، موید معنای ظاهر، 2- قرینه پیوسته، خلاف معنای ظاهر، 3- قرینه گسسته، موید معنای ظاهر، 4- قرینه گسسته، خلاف معنای ظاهر، 5- عدم وجود قرینه.

سیاق، وحدت پیکر، عدم تعارض، قراین، وحدت موضوع، وحدت جهت موضوع