طاهره فایق - دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران
سیدعلیرضا حسینی - استادیار دانشگاه علوم حدیث
سیدمحمدحسین میرصادقی - استادیار دانشکده الهیات دانشگاه تهران

اسناد روایات معرف عناوین راویان و رابطه های بین آنان در نقل روایات هستند. شناخت راویان وویژگی های مو ثر در پذیرش یا رد اقوال آنان ضرورتی است که برعهده علم رجال قرار دارد. بر پایه چنینرویکردی، اسناد، موضوع و محور علم رجال هستند. این مقاله درصدد تبیین نگرشی است که اسناد را منبعیاز منابع این دانش معرفی میکند. محمد بن علی اردبیلی در جامع الرواه نخستین کسی است که چنین نگرشیبه اسناد داشته است. از آمار حاصل از اسناد کتاب های متقدم و سندهایی که به صورت یکسان، تکرارشده اند اطلاعات مفیدی به دست می آید. از نتایج مه م این دیدگاه، تمییز مشترکات و توحید مختلفات است.با چنین نگرشی به اسناد، شناسایی راویانی که به سبب برخی محدودیت های کتاب های رجال میسر نبوده وبه تبع آن، اعتبار اقوالشان با چالش مواجه شده است امکانپذیر میشود. بدین ترتیب، شیوه مرسوم ارزیابیحدیث که متکی بر تصحیح سندی است، منحصر در اقوال رجالیان نمی ماند و اطلاعات اسناد نیز می توانندبرخی کاستی ها را جبران کنند.

علم رجال، منابع رجالی، اسناد روایات، علم حدیث، تمییز مشترکات، توحید مختلفات