اعظم حسینی نسب - دانش آموخته کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم
مهدی محمدی - استادیار دانشگاه قم
عبدالحسین طالمی - دانشجوی دکتری الهیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و عضو هییت علمی دانشگاه قم

گام نخست در بهینه سازی پژوهش های علوم قرآنی، تحلیل و بررسی تحقیق هایی است که در سالیاناخیر به رشته تحریر درآمده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان پراکندگی و گرایش موضوعیمقالات حوزه علوم قرآن در نشریات علمی پژوهشی است. بازه زمانی مورد پژوهش که با روش تحلیل محتواصورت گرفته است، مقالاتی است که بین سالهای 1386-1390 به چاپ رسیده است. در این روش، مقالات از لحاظ موضوعی تحلیل شده اند و مبنای تعیین موضوع، مقوله های استخراج شده از اصطلاحنامه علوم قرآن است.از مجموع 283 مقاله ارایه شده، 282 عنوان مقاله، تالیفی و یک عنوان مقاله ترجمه ای بوده است. بیشترینسهم ارایه مقالات با 53/8% به متخصصان با مدرک تحصیلی دکتری اختصاص دارد و بیشترین مشارکت از نظر رتبه علمی، مربوط به آن دسته از اعضای هییت علمی است که استادیار هستند. در تالیف و انتشار مقالاتحوزه علوم قرآن، سهم مردان 87/7% و سهم زنان 12/3% بوده است. همچنین 62/7% مقالات دارای یک نویسنده، 23/9% دو نویسنده و 3/4% دارای سه نویسنده است. از نظر وابستگی سازمانی، دانشگاه فردوسی مشهد در صدر موسسات آموزشی پژوهشی قرار دارد. تحلیل موضوعی مقالات نشان میدهد بیشترین سهم با 15/8% به مقوله مکاتب تفسیری اختصاص داشته، موضوعات قرآنی با 14/4% و دلالت واژگان قرآنی با 12/7 درصد در مرتبه های بعدی قرار دارند. در پایان، هفت پیشنهاد برای بهینه سازی پژوهش های علوم قرآنی ارایه شده است.

علوم قرآن، تحلیل موضوعی، تحلیل محتوا، نشریات علمی پژوهشی