فتحیه فتاحی زاده - استاد و عضو هییت علمی دانشگاه الزهرا (س)
نجیمه افشاری - کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث

مهمترین منبع شناخت دین اسلام، پس از قرآن، روایات معصومان (ع) است. به سبب عوامل درونی وبیرونی متعدد، مانند نسخ، تقیه، از دست رفتن بسیاری از قراین کلام معصوم، وقوع تحریف و تصحیف درمتن روایات، اخبار متعارضی در این گنجینه وارد شده است. لذا دانشمندان حوزه معارف دینی و حدیثی ازدیرباز، برای دستیابی به مراد معصوم (ع) به پدیده تعارض توجه داشته اند. شیخ حر از تلاشگرانی است کهاهتمام به شناسایی این نوع اخبار داشته است. خصوصیت بارز ایشان در برخورد با اخبار متعارض، پرهیز ازطرح و طرد روایات است. وی به هنگام تعارض بدوی اخبار، سعی دارد تمام راهکارهای ممکن در جمعروایات را مطرح نماید. به همین دلیل گاه برای رفع تنافی، در مدلول هر دو طرف تصرف می نماید و گاه البته در بیشتر موارد با تصرف در مدلول یکی از طرفین تعارض، دست به جمع اخبار میزند. وی درتعارض مستقر و به هنگام تعادل ادله، راه تخییر را برمیگزیند و در صورت عدم تعادل ادله، به ترجیح یکیاز طرفین تعارض می پردازد. نیز در اکثر موارد، تخییر و ترجیح را به عنوان راهکاری در جمع روایات قابلارایه می داند.

شیخ حر عاملی، وسایل الشیعه، روایت، تعارض مستقر، تعارض غیرمستقر