رویا اسمی - دانشجوی کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
حبیب شهبازی شیران - عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی

مجموعه اسلامی-عرفانی شیخ صفی الدین یکی از مهم ترین بناهای تاریخی و باستانی در استان اردبیل محسوب شده که سیر تاریخی اسلامی ارزشمندی طی دوره صفویه و قبل از آن را در دل خود نهفته دارد . صدر الدین موسی – فرزند و جانشین شیخ صفی الدین نظم و نسق بقعه را طراحی کرده است و از طریق یک رویا آن را به معمار این بنا الهام نموده است. معماری این مجموعه تاریخی که شامل قسمتهای بجامانده شامل چینی خانه، جنت سرا، چله خانه، دارالحفاظ، و گنبد االله االله بوده که همواره به نوعی با یک تفکر بنیادین ارتباط داشته است .به نظر می رسد که مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی به عنوان یکی از مراکز مهم عرفان و تصوف در دوره صفویه متاثر از اندیشه ها و مفاهیم عرفانی بوده و این مفاهیم در شکل گیری معماری این مجموعه تاثیرگذار بوده باشد .در سیر مراتب عرفان از منازل هفتگانه ای یاد میشود که سالک با طی این منازل به مرتبه فنا فی االله میرسد. لذا این مقاله سعی دارد به روش تحلیلی- مروری ابتدا به معرفی و بررسی بخش های مهم و بجامانده مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی بپردازد و سپس ویژگی های هر یک از مراحل هفتگانه عرفان و ارتباط آن با شکل گیری بنای شیخ صفی الدین بکاود.

شیخ صفی الدین اردبیلی، معماری، تفکر عرفانی، مراحل هفتگانه عرفان