سینا تعصبی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، ایران
سیدمهدی مداحی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی موسسه آموزش عالی خاوران مشهد، ایران
محمدرضا مجاهدی - مربی و عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، ایران

در این پژوهش به بررسی سیر تحول بازار از گذشته تا دوران معاصر پرداخته میشود. هدف از این بررسی، در مرحله اول، دست یافتن به دلایل شکل گیری بازارها و مراکز خرید امروزی و به حاشیه راندن بازارهای سنتی میباشد و در مرحله دوم، با توجه به دلایل بدست آمده، راهکارهایی در جهت ایجاد مراکز خرید امروزی، مطابق با اصول بازارهای سنتی گذشته و نیازهای امروز ارایه می گردد. پژوهش پیشرو، در دسته پژوهشهای کیفی قرار گرفته؛ بدین صورت که در ابتدا با استناد به منابع کتابخانهای و بررسی کتب و مقالات، ادبیات موضوع پژوهش استخراج شده و سپس به روش توصیفی-تحلیلی به تجزیهوتحلیل اطلاعات جمع آوری شده پرداخته میشود. بررسیهای انجامشده نشان میدهد که بازارهای سنتی که در گذشته در اکثر شهرهای ایران وجود داشت، به دلایل مختلف در طول زمان دچار تغییر شده است. دلایلی ازجمله رشد جمعیت و بالا رفتن سطح درآمد شخصی، اجرای سیاست های نوین شهرسازی، ورود خودرو و خیابان کشی های جدید، برنامه ریزی شهری جدید و تغییر در نقش و عملکرد شهر، متداول شدن کارت های اعتباری در برنامه های خرید و همچنین تنوع زیاد کالاهای موجود، ناشی از پیشرفت فناوری و معاملات جهانی موجبات این تحولات عظیم را در شکل و کارکرد بازار فراهم آورده است. باتوجه به دلایل تحولات بازارها، راهکارهایی از جمله ارایه اجناس موردنیاز خریداران، مشخص کردن شمار مشتریان احتمالی، نیازها و سلیقه آن ها، سازگاری بازار با شرایط نوین در جهت تقویت نقش آن، تلفیق کاربری های تفریحی، فرهنگی و خدماتی با مراکز خرید، ایجاد فضاهای باز و سبز در اطراف بازار در جهت متناسب بودن کاربری ها و ایجاد آرامش و همچنین بهسازی سازمان فضایی و ساختار کالبدی مراکز تاریخی شهر برای فعال ساختن محدوده تاریخی و بویژه بازار سنتی پیشنهاد می گردد.

بازار، ساختار شهر، سیر تحولات، بازار ایرانی