ارزیابی هیستومورفومتریک ضایعات ژانت سل

مقدمه: ضایعات ژانت سل دارای طیف گسترده ای، از یک ضایعه واکنشی ژانت سل گرانولوم محیطی (PGCG) تا تومور ژانت سل استخوان (GCT) می باشد. ژانت سل گرانولوم مرکزی (CGCG) و کیست آنوریسمال استخوانی (ABC) نیز در این طیف می گنجند. هیستومورفومتری عبارت است از اندازه گیری کمی خواص سه بعدی بافت ها و اجزاء تشکیل دهنده آن ها که با استفاده از تصاویر دو بعدی و قوانین مخصوص به خود انجام می گیرد. علیرغم تشابه بالینی و هیستوپاتولوژیک، میزان رفتار تهاجمی و روش درمانی این ضایعات با یکدیگر متفاوت است در نتیجه تشخیص به موقع و صحیح این ضایعات به کمک تظاهرات هیستومورفومتریک آن ها کمک شایانی به درمان مناسب و به موقع آن ها می کند. هدف مطالعه حاضر بررسی ارزشمندی روش مورفومتری، در پیش بینی عود و رفتار تهاجمی ضایعات ژانت سل می باشد. مواد و روش ها: در مطالعه تجربی حاضر، تعداد 80 نمونه بافتی ناحیه دهانی به روش نمونه گیری تصادفی ساده از میان بیماران مشکوک به ضایعات ژانت سل که در طی سال های 6-1392 به کلینیک دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل مراجعه کردند؛ تهیه شد. سپس برش های 5-4 میکرونی توسط دستگاه میکروتوم تهیه و رنگ آمیزی H&E انجام گرفت. پس از انجام بررسی های پاتولوژیک توسط متخصص پاتولوژی، تعداد 70 نمونه از هر 4 نوع PGCG، CGCG، ABC و GCT گزارش شد و 10 نمونه نیز با تشخیص های دیگر از مطالعه خارج شدند. در مرحله بعد از اسلایدهای میکروسکوپی با دوربین متصل به کامپیوتر تصاویری با بزرگنمایی 400 در 4 فیلد میکروسکوپی گرفته شد. ویژگی های مورفومتری ضایعات شامل میانگین تعداد سلول های ژانت در هر فیلد میکروسکوپی، مساحت، محیط سلول ژانت و هسته های آن و نیز تعداد هسته ها توسط نرم افزار Motic image plus 2 (micro- optic industrial group co.) ارزیابی شد. نتایج با آزمون های آماری one way ANOVA, tukey در نرم افزار SPSS ورژن 22 آنالیز شدند (P<0/05). یافته ها: در مطالعه فوق، نمونه ها شامل 25 مورد PGCG، 25 مورد CGCG، 10 مورد ABC و 10 مورد GCT بودند. میانگین کلی تعداد سلول های ژانت، 3، که در ABC بیشترین مقدار بود. از نظر تعداد هسته، ABC بیشترین و PGCG کمترین مقدار را نشان داد. میانگین محیط سلول در میان ضایعات فوق، μm429/1146 اندازه گیری شد. تعداد سلول های ژانت در ABC به طور معنی داری از PGCG بیشتر بود (P<0/05). اندازه و محیط هسته در ABC به طور معنی داری از CGCG کمتر و همچنین در PGCG به طور معنی داری از CGCG کمتر بوده است (P<0/05). از نظر اندازه و محیط سلول و همچنین تعداد هسته ها، تفاوت معنی داری میان ضایعات فوق مشاهده نشد (به ترتیب p=0/53؛ p=0/47 و p=0/54). نتیجه گیری: با وجود اینکه GCT در گروه ضایعات ژانت سل مهاجم ترین به شمار می آید، مطالعه حاضر از نظر ویژگی های مورفومتریک میان این ضایعه و سایر ضایعات این گروه تفاوت معنی داری نشان نداد که بیانگر عدم کفایت روش مورفومتری در پیش بینی عود و رفتار تهاجمی ضایعات ژانت سل می باشد. به نظر می رسد این روش در پیش بینی عود و تهاجم این گروه از ضایعات، نمی تواند جایگزین روش های هیستوپاتولوژی و بالینی مرسوم باشد. لذا استفاده از روش های کمکی دیگر در این زمینه توصیه می گردد.

Keywords:

ژانت سل گرانولوم , کیست آنوریسمال , تومور ژانت سل , مورفومتری