بررسی عوامل موثر بر زمان بقای بیماران مبتلا به سرطان پستان با استفاده از رویکرد بیزی مدل های پارامتری آنالیز بقاء

سابقه و هدف: سرطان پستان مهم ترین عامل مرگ ناشی از سرطان در زنان است. نرخ بقای مبتلایان به این بیماری در کشورهای توسعه یافته نسبت به کشورهای در حال توسعه بیش تر است. در ایران، شیوع سرطان پستان در میان زنان در حال افزایش است و رتبه اول را در میان سرطان های زنان، با سالانه بیش از 8000 مورد جدید و 1300 مرگ در هر سال دارد. خوشبختانه این بیماری به دلیل استفاده از روش های غربالگری، تشخیص زودرس و پیشرفت های درمانی جزء بیماری های کشنده محسوب نمی شود. بنابراین مبتلایان به این بیماری در مقایسه با سایر سرطان ها زمان بقای طولانی دارند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی تاثیر نشانگرهای تومور Estrogen Receptor (ER)، Human Epidermal Growth Receptor2 (HER2) و دیگر عوامل تاثیرگذار بر روی بقای بیماران مبتلا به سرطان پستان با استفاده از رویکرد بیزی مدل های آنالیز بقای پارامتری است. مهم ترین دلیل استفاده از رویکرد بیزی در مدلسازی های آماری ترکیب اطلاعات پیشین با مشاهدات جمع آوری شده از نمونه است و این ویژگی موجب دقت بیش تر در برآوردهای مدل می شود. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات گذشته نگر است. در این مطالعه اطلاعات پرونده 143 بیمار مبتلا به سرطان پستان مراجعه کننده به مرکز تشخیصی درمانی شفای اهواز که طی سال های 1393-1384 تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند، در یک فرم جمع آوری اطلاعات ثبت شد. متغیرهای سن، اندازه تومور، تعداد لنف درگیر، وضعیت ER و وضعیت HER2 مورد بررسی قرار گرفتند. زمان بقاء از تاریخ عمل جراحی تا مرگ، یا خاتمه مطالعه (شهریورماه 1394)، بر حسب ماه محاسبه شد. بیمارانی که در خاتمه مطالعه زنده بودند، به عنوان سانسور در نظر گرفته شدند. در رویکرد بیزی مدل های پارامتری آنالیز بقاء، توزیع پسین پارامترها با استفاده از روش مونت کارلو زنجیر مارکف (MCMC) برآورد شد. همچنین مقایسه کارایی مدل ها با استفاده از معیار انحراف اطلاع مورد بررسی قرار گرفت. تمامی مراحل تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار Stata15 انجام شد. معنی داری ضرایب مدل با استفاده از فواصل باورمند (Credible Interval) 95% تعیین شدند. یافته ها: میانگین و انحراف معیار سنی بیماران به ترتیب 46/55 و 10/26 سال بود. از بین بیماران (34/3%) 49 نفر متاستاز را تجربه کردند. معیار انحراف اطلاع برای مدل پارامتری وایبل در مقایسه با سایر مدل های پارامتری دارای مقدار کم تری بود (28/81 = DIC). بر اساس نتایج حاصل از برآورد بیزی مدل پارامتری وایبل، متغیرهای سن (0/01=HR)، اندازه تومور (1/40=HR)، تعداد لنف درگیر (1/04=HR)، وضعیت ER ؛ (HR =1/29) و وضعیت HER2 ؛ (HR=1/97) دارای اثر مثبت بر مخاطره مرگ بودند. از میان این متغیرها، متغیر اندازه تومور اثر معناداری بر مخاطره مرگ بر اثر سرطان پستان را داشت (HR=1/40، CI95%:1/05-1/83) نتیجه گیری: با توجه به معیار انحراف اطلاع، مدل بیزی پارامتری وایبل دارای برازش مناسب تری نسبت به سایر مدل های پارامتری آنالیز بقاء می باشد. لذا استفاده از این مدل برای مدلسازی عوامل موثر بر مخاطره، در حضور اطلاعات پیشین و حجم نمونه اندک توصیه می شود.

Keywords:

سرطان پستان , آنالیز بقاء , مدل های پارامتری , برآورد بیزی , معیار انحراف اطلاع ( DIC )