حمیدرضا رضایی - دانشجوی دکتری حسابداری دانشگاه فردوسی مشهد و عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی تابران – مشهد
نسرین نیازپور - کارشناسی، حسابداری، موسسه آموزش عالی تابران - مشهد

عوامل بیشماری از قبیل پیشرفت سریع فناوری و گسترش و پیچیده تر شدن سازمانها، تغییر در نوع مدیریت باعث شده طرز تفکر و عمل مدیریت تغییر قابل ملاحظه ای نماید بطوری که دیگر به شرکت یک دید بسته و منطقی ندارند و شرکت را متاثر از محیط پیرامون و با رویکرد اجتماعی تصور میکند. هدف نظریه اقتضا، ارایه و پیشنهاد مناسبترین طرحهای سازمانی و سیستمهای مدیریت برای شرایط مشخص است و برای تحقیق این هدف درصدد آن است که ارتباطات مشخص را بین عوامل و سازمان بیابد. به طور کلی نظریه اقتضایی مبتنی بر این واقعیت است که محیط های گوناگون نیازمند روابط سازمانی متفاوت است. لذا شیوه مدیریت موثر شیوهای است که با محیط سازمان سازگار باشد تا از این طریق بیشترین کارایی حاصل شود. همزمان با تغییر دیدگاه و نوع نگرش مدیریت، حسابداری نیز برای اینکه اطلاعات مناسب را برای این طرز تفکر مدیریت قرار دهد دچار دگرگونی شد و این دگرگونی در حسابداری مدیریت به مراتب بیشتر از حسابداری مالی است. تغییرات حسابداری مدیریت به حدی بود که این رشته را متحول کرد و باعث بوجود آمدن مباحث همچون هزینه یابی بر مبنای فعالیت نمود. تیوری اقتضایی بوجود آمده در مدیریت باعث پیدایش روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت در حسابداری شد. در این مقاله با توجه به تیوری اقتضایی تغییرات رشته حسابداری در بحث هزینهیابی را از رویکرد سنتی به رویکرد هزینه یابی بر مبنای فعالیت بررسی نموده و دلایل بوجود آمدن این تغییرات بررسی شده است.

تیوری اقتضایی، هزینه یابی سنتی و هزینه یابی بر مبنای فعالیت