اموال مجازی؛ چالشی در حقوق اموال و مالکیت

پیدایش و پیشرفت فنآوری های اطلاعات و ارتباطات، بهویژه اینترنت، فضایی را برایتمامی انسانها وو صرفنظر از سن، جنسیت، تابعیت، سواد، شغل و سایر مشخصه هایفردی آنها وو با کاربردها و قابلیت های متعدد و مختلف به وجود آورده، که با محیط طبیعیو زندگی ملموس آنها دارای شباهت ها و تفاوت هایی بوده و اصطلاحا آن را فضای مجازی(یا الکترونیک یا سایبر) می نامند. گسترش روزافزون کمی و کیفی این فضا و ارتقای لحظهبه لحظه قابلیت های آن، موجب شده تا انسان ها، با اهداف متعدد و به منظور انجام امورمختلف از آن بهره ببرند. امروزه فضای مجازی نه منحصر به قشر خاص و نه مختص بهانجام اموری خاص است، بلکه همه اشخاص با داشتن تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاریلازم، می توانند بسیاری از امور زندگی روزمره خود را اعم از بازی و سرگرمی و حرفه ای وتخصصی از این طریق انجام دهند. بسیاری از این امور به صورت برخط و در تعامل بادیگران انجام شده، که این امر نظارت و کنترل حقوق را به منظور تنظیم حقوق و تعهداتاشخاص و طرف های تبادل و حمایت از آنها ایجاب می کند. یکی از جنبه های حقوقیفضای سایبر و ضرورت ورود نظام حقوقی به این فضا، رصد اموال موجود در این فضا یااموال مختص این فضا و همچنین تاسیس یا تایید حقوق مربوط به این اموال و ساماندهیاین حقوق است. تمام اشیایی که در فضای واقعی دارای ارزش مبادلاتی و مابه ازایاقتصادی بوده و محرک رغبت اجتماعی هستند و در نتیجه مال تلقی می شوند، وقتی درفضای سایبر قرار میگیرند، نیز دارای مالیتند. تمام اموال فکری اعم از ادبی و هنری وصنعتی مثل محتوا (متون علمی، ادبی و فرهنگی، رمان و داستان و نقاشی و عکس) ولوگو و علامت، همانگونه که در عالم واقع، عرفا و به موجب مقررات خاص مالکیت فکری،مال به حساب می آیند، در عالم الکترونیک نیز مالیت دارند. مال بودن آنها به معنای قابلیتآنها برای اختصاص و انحصار و همچنین امکان تعرض به این انحصار و اختصاص است وبنابراین، نظام حقوقی به منظور دفع هر گونه سوءاستفاده و پیشگیری از هرگونه هرج و مرج و نقض حق، ملزم است علاوه بر تعیین نوع و میزان حقوق، دارنده آن را نیز مشخصکرده و استقرار و تمامیت حق را تضمین نماید. از این روی، حقوق اموال و مالکیت بالحاظ مختصات و ویژگیهای فضای مجازی، اموال و حقوق مالی را در این فضا سامانمی بخشد. در این پژوهش، مال انگاری در فضای مجازی و همچنین حقوق مالی نسبت بهاین اموال بررسی شده، با دقت در ویژگی های این فضا و لحاظ شباهت ها و تفاوت های آنبا فضای واقعی، کفایت مقررات و استدلال های موجود -که البته در بستر غلبه اموال مادیشکل گرفته اند- و یا ضرورت دگراندیشی و وضع مقررات نوین مناسب با فضای مجازیمورد تحلیل قرار می گیرد.

Keywords:

فضای مجازی , مال , مال مجازی , حقوق مالی , مالکیت , حقوق اموال و مالکیت