حمید بهره مند - استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
سینا رستمی - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه تهران

با گسترش استفاده از فضای مجازی، انجام رفتارهایی نظیر شرط بندی، خرید و فروشبلیط بخت آزمایی (لاتاری) از شیوه سنتی فراتر رفته و امروزه در فضای سایبری نیز انجاممی شوند. این اعمال در رویه قضایی به عنوان مصداق قمار شناخته شده و مرتکبان آنها که اغلب در فضای مجازی چنین رفتارهایی را انجام می دهند بر اساس ماده 705قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات مصوب 1375) مجازات می گردند. از سوی دیگرارتکاب قمار بازی به شیوه الکترونیکی یا در فضای مجازی نیز امری رایج شده، و امکانبرخورد با مرتکبان این نوع از قمار بازی مطابق با همان ماده قانونی (ماده 705) که درارتباط با ارتکاب جرم قمار به شیوه سنتی توسط مقنن به تصویب رسیده است، وجوددارد. با وجود این، با تدقیق در دیدگاه فقها، آراء دیوان عالی کشور و نظریه های مشورتیدر ارتباط با تعریف قمار و نیز مراحل سه گانه تفسیر مقررات کیفری، قابل مجازات بودنشرط بندی و برگزاری و شرکت بخت آزمایی و شرکت در آن مبهم و قابل تردید به نظر می رسد.بر همین اساس، در این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی به بررسی مقررات کتاب پنجمقانون مجازات ط در خصوص جرم قمار پرداخته شده، و با ارایه تعریف قمار بازی و سایررفتارها، جرم بودن یا نبودن آن ها _خواه به صورت واقعی و خواه از طریق فضای مجازی_امکان سنجی شده، و خل های محتمل موجود در مقررات کیفری در این زمینه بیان، و باتوجه به لزوم برخورد افتراقی با جرایم ارتکابی در فضای سایبری، پیشنهادهایی در جهترفع نقایص قانونی ارایه شده است.

قمار بازی، شرط بندی، بخت آزمایی، جرایم سایبری و الکترونیکی