حسن علی آقاخانی نژاد - دانش آموخته دکتری تصوف وعرفان اسلامی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات
مهدی خالقی - دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

بایزید بسطامی ملقب به سلطان العارفین یکی از عرفای نامی قرن دوم و سوم هجری(261ق)است. آن گونه که درباره حالات عرفانی بایزید قلم فرسایی شده است، حکایت از وجد شدید روحی و سکر و مستی احوال درونی وی دارد. ادب جایگاه ویژه ای در عرفان اسلامی دارد و در سیر و سلوک عرفانی بایزید بسطامی ردپای این جایگاه و موقعیت به چشم می خورد به طوری که وی فتوحاتی که در زندگی معنوی اش به دست آورده را حاصل ادب ورزی نسبت به ساحت ربوبی و انبیا و اولیاء می داند آن چه در این مجال بدان پرداخته می شود، بعد دیگری از اعمال و رفتار معنوی بایزید را شامل می شود و تاثیرگذاربودن نقش و جایگاه ادب در رشد و تعالی وی را بیشتر نمایان می سازد. بحث ادب در عرفان اسلامی متاثر از آیات قرآنی و احادیث منقول از پیامبر گرامی اسلام (ص) است. عارفان مسلمان و از آن جمله بایزیدبسطامی به تبعیت از ایشان به موضوع ادب در سخنان و اعمال خویش توجه نموده اند. در این مقاله ابتداء واژه ادب از نظرلغوی و اصطلاحی معناشناسی شده و به سپس اهمیت ادب ورزی در سیر و سلوک و متون دینی و عرفانی پرداخته شده و بعد از آن ادب در زندگی معنوی بایزید بسطامی با توجه به سخنان و حالات وی مورد کنکاش قرار گرفته است.

ادب، ادب ورزی، بایزید بسطامی، سیر و سلوک، عرفان اسلامی، رشد و تعالی