فاطمه خاله اقلی تبریزی - دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد واحد آستارا

عرفان روشی برای دستیابی به حقیقت نهایی است که عارف میکوشد تا به واسطه علم حضوری بدون واسطه، حقایق را درک کند. در بسیاری از متون ادبی عرفانی به مقولهای پرداخته شده که در آن انسان به دلایلی از عالم معنا جدا شده و به سبب وجود عشق الهی در درونش، همواره از این دوری در رنج است. این رنج و اندوه در دل آدمی، غمی ایجاد کرده که به آن غم غربت روح گفته میشود. بسیاری از عارفان ادب فارسی به این موضوع در اشعار خود اشاره کرده و دلایل و زمینه های مختلف پیدایش آن را مطرح کردهاند. در این پژوهش که با روش توصیفی – تحلیلی گردآوردی گردیده در پی یافتن دیدگاه فروغی بسطامی در خصوص غربت روح و بازتاب آن در اشعار وی بودهایم. این پژوهش در چند بخش به غربت روح پرداخته که شامل مضامین به وجود آورندهی غربت روح، اشتیاق و بازگشت روح به عالم معنا، موانع رسیدن انسان به عالم معنا و همچنین راه های برطرف نمودن موانع رسیدن انسان به عالم معنا است. در این میان، مشخص شد که فروغی بسطامی، هبوط انسان به دنیای مادی و وجود داشتن عشق الهی در درونش را اصلیترین مورد در پدید آمدن غربت روح در انسان میداند. فروغی دلایل اشتیاق به بازگشتن انسان را بیشتر در کشش و جذبه از سوی حق و بازگشت نهایی تمام ارواح بندگان به عالم معنا پس مرگ میداند. او در مورد راه های برطرف کردن این اندوه درونی، به عنایت و لطف حق امیدوار بوده و روی آوردن به معنویات و طلب یاری جستن از خداوند را راهگشای این گره روحی میداند.

انسان شناسی، فلسفه اگزیستانسیالیسم، غربت روح، فروغی بسطامی