محسن توده رنجبر - کارشناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی

چهار دوگانگی ای که چارچوب نظم دهنده ای برای نظریه اجتماعی فراهم می کنند عبارتند از: 1. فرد/ جامعه 2. کنش/ ساختار 3. یکپارچگی اجتماعی / یکپارچگی نظام 4. مدرنیته / سرمایه داری - سوسیالیسم. هر نظریه اجتماعی باید چیزی درباره افراد و روابط آنها با هرچه که جامعه می نامیم بگوید و یا اشاره ضمنی داشته باشد و پرسش اساسی این است که کدام ارجحیت دارد ضمنا هر نظریه اجتماعی باید چیزی درباره کنش اجتماعی، چه فردی باشد چه جمعی و درباره ساختار اجتماعی - سازمان اجتماع، بگویید و باز پرسش اساسی این است که کدام ارجحیت دارد. درخصوص یکپارچگی اجتماعی اشاره به چیزی است که کنشگران یا افراد درون جامعه را پیوند می دهد و یکپارچگی نظام نیز اشاره به آن چیزی است که بخش های مختلف جامعه را پیوند می دهد. یکپارچگی به معنای هماهنگی نیست – افراد و بخش های مختلف جامعه ممکن است از رهگذر تضاد پیوند یابند. دوگانگی چهارم نسبتا متفاوت است به این ترتیب که سه تای اولی در هر جامعه ای که بررسی می کنیم مطرح اند، ولی این آخری فقط در جامعه مدرن از زمان انقلاب صنعتی به بعد مطرح است. بنابراین یک دوگانگی فرعی است. سوال اینکه: آیا ویژگی های جامعه معاصر نتیجه یک شکل خاص جامعه – سرمایه داری – است و آیا این ویژگی ها ممکن است به وسیله نوع دیگری از جامعه – سوسیالیسم – تغییر یابند یا اینکه این ویژگی ها پیامد کم و بیش ناگریز جامعه مدرن به خودی خود است.

نظریه اجتماعی، دوگانگی، جامعه شناسی