سوسن پورشهرام - دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی،دانشگاه الزهرا

روایت شناسی در کنار نشانه شناسی و معناشناسی در ایران رویکردی جدید است که منقدان و نظریه پردازان به آن توجه کرده اند. در حقیقت، روایت شناسی گونه ای نظام مند از ساختارگرایی است که همه چیز را به صورت روایت میبیند. طبق گفته ی والتر فیشر، انسان در ذات خود، راوی(بازگوکننده) حوادث است و بازگویی حوادث یکی از ویژگی های اصلی طبیعت بشر است؛ درواقع، راوی بودن انسان ها، بر اصول داستان پردازی دامن میزند، چیزی که فیشر از آن به عنوان نمونه ی روایتی، یاد کرده است. بنابراین روایت گری جنبه ی اساسی و اولیه ی روایت است که به بازنمایی کنش ها، رخدادها و اعمال شخصیت ها می پردازد. البته روایت هر کنشی، خود آن کنش نیست؛ از صافی زبان و ذهن راوی گذشته و با الفاظ و واژهای خاص وی ترکیب شده است. روایت در کتاب تاریخ بیهقی نیز، بیشتر به داستان و قصه شبیه است تا بازگویی صرف رخدادهای تاریخی؛ اما این روایت تصویری از ذهن و اندیشه ی راوی است نه تابع منطق حقیقت. این موضوع در داستان حسنک وزیر از همان ابتدای داستان به خوبی مشهود است. بیهقی با قلمی توانا و با شناختی کامل از مخاطب، داستان را به گونه ای پیش میبرد که از طرفی، به ظاهر همان صداقت معروف خود را نشان دهد و ازطرف دیگر، مظلومیت حسنک را به تصویر بکشد. این مقاله میکوشد با حفظ ارزش های زیبایی شناسانه داستان حسنک وزیر، به چند صدایی بودن اثر و منطق حقیقی داستان اشاره کند.

روایت، راوی، حسنک وزیر، تاریخ بیهقی