جایگاه خرده روایت ها وحکایات تاریخی گذشته در تاریخ بیهقی

عظمت کاربیهقی چه ازحیث تاریخ نگاری وچه ازنظر بیان ادبی برکسی پوشیده نیست.کندوکاوهای علمی وادبی معاصر و مطالعه تاریخ بیهقی براساس نظریه های ادبی ونظریه های نوین ثبت تاریخ روزبه روز بر جایگاه و درخشش آن میافزاید. هدف اصلی دراین تحقیق آن است که مشخص شود خرده روایت های تاریخی گذشته که به مناسبت های مختلف درخلال روایت های تاریخی بیهقی آمدهاند چه جایگاهی دارند آیا مشابهت بین وقایع قدیم و همزمان بیهقی خاص همان واقعه است که بیهقی میگوید یا بر واقعه ای دیگر نیز منطبق می آید بیهقی خود چه سرنخهایی به دست میدهد و غرض اصلی او چه میتواند باشد به قول خود بیهقی: در این اخبار فواید وعجایب بسیار است چنانکه خوانندگان وشنوندگان را از آن بسیار بیداری و فواید حاصل شود. روش تحقیق،بررسی تطبیقی هفت حکایت تاریخی حکایتی از حشمت ،داستان فضل با عبداالله طاهر ،حدیث ملطفه ها ومامون ،قصه نصر احمد وعلاج خشم خویش ،حکایت افشین وبودلف وقصه هارون الرشید وجعفر برمکی بوده است به این ترتیب که تلاش شده هرحکایت تاریخی گذشته، از نظرشخصیتها، جایگاه، عملکرد وکنش گفتاری هر یک و سیر وقایع با روایت تاریخیای که بیهقی نقل میکند مقابله گردد و هرجزء به جایگاه منطبق خود درآید و به این ترتیب مقصود وغرض اصلی بیهقی از آن گفتار دریافت شود. نتیجه حاصل این که بیهقی علاوه بر آن که ادیبی توانا ومورخی زبر دست است به ظرایف نویسندگی سیاسی دربار نیز آشناست و پهنای کار را میداند علیرغم اینکه پایبند وناگزیر به رعایت مواردی همچون حق بندگی و قدر شناسی از ولی نعمتان، حفظ جان، حفظ اثر و انتشار آن نیز بوده است- مواردی که میتوانسته نقش بازدارنده درایفای صداقت وبی طرفی او داشته باشندام-ا این محدودیت ها نتوانسته او را از رسالت ارزشمندی که در پیش گرفته باز دارد ومخل امانتداری و منطق روایی او گردد این روایت ها یک ابزار کارآمد دراین زمینه است و در درک فضای کلی حاکم بر تاریخ عصر او نقشی اساسی ایفا مینمایند.گویی حرف دل بیهقی، قضاوت و نظر منتقدانه او در پس این روایت ها به گوش میرسد وخطوط نانوشته تاریخ او از پس این پرده ها دریافت میگردد .

Keywords:

روایتگری بیهقی , خرده روایت , حکایت تاریخی , اشاره رمزی بیهقی