بینامتنیت در تاریخ بیهقی

بر اساس نظریه بینامتنیت، هیچ متنی قایم به ذات نبوده و حضور متون پیشین را میتوان در هر اثری مشاهده کرد. ژرار ژنت یکی از نظریه پردا زان روابط بینامتنی است که جست وجو در تاثیرپذیری متون را ضروری میشمارد. در نظریه ی وی، بینامتنیت به سه دسته: صریح و اعلام شده، غیر صریح و پنهان شده و ضمنی تقسیم می شود. بر اساس این نظریه، هم حضوری متون میتواند به صورت نقل کامل همراه با ذکر نشانی، نقل به مضمون و یا با کاربرد آرایه هایی چون: تلمیع، تلیمح و تضمین انجام بگیرد. در این پژوهش با بررسی مواردی از تاریخ بیهقی که در حوزه بینامتنیت قرار میگیرد، به تعیین نوع رابطه بینامتنیت و نحوه تاثیرپذیری بیهقی از متون پیشین پرداخته ایم. نتایج این پزوهش نشان میدهد، بیهقی در روایت خود از شیوه داستان در داستان استفاده کرده و در موارد مقتضی گریزی به حکایت های پیشین زده است که از نوع بینامتنیت صریح است. علاوه بر آن، با بررسی ابعاد ادبی این کتاب، می بینیم بسیاری از مثل ها و کنایات و اشعار از متون دیگر نیز در آن راه یافته است که از مصادیق بینامتنیت پنهان و ضمنی محسوب میشود.

Keywords:

تاریخ بیهقی , بینامتنیت , ژرار ژنت , تلمیع , تلمیح , تضمین