الهه ولایتی - دکتری تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی
منیر جعفری - کارشناس ارشد تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی

یادگیری الکترونیکی (e-learning)به نوعی از یادگیری اطلاق می شود که محتوای آموزش یا یادگیری از طریق فناوری الکترونیکی ارایه می شود. این محتوا باید به گونه ای طراحی شود که ضمن کاربرپسند بودن سبب نیل یادگیرندگان به یادگیری شود. به واقع چالش اصلی که در طراحی محتوای یادگیری الکترونیکی چندرسانه ای مانند هر نوع دیگر برنامه ی آموزشی با آن مواجه هستیم،تهیه و تولید درس ها به طریقی است که با فرآیند های یادگیری انسانی سازگار باشد. به منظور اثر بخشی هر چه بیشتر درس ها، روش های آموزشی باید از این فرآیند ها حمایت کند. از جمله مباحثی که در روانشناسی تربیتی بر اساس دیدگاه خبر پردازی برای حمایت از فرآیند پردازش داده ها در حافظه فعال ایجاد شده است، نظریه بار شناختی است. در بسیاری از دروس روانشناسی، به دانشجویان عدد سحر-آمیز 7 به علاوه یا منهای 2 معرفی می شود. نتیجه ی اساسی این قاعده آن است که یادگیرندگان قادرند در یک زمان تنها بین 5 تا 9 ماده اطلاعاتی را به خاطر بسپارند. به طور کلی منظور از بار شناختی عبارت است از میزان تلاش ذهنی که برای پردازش اطلاعات یا به خاطرسپاری اطلاعات صرف می شود.از دیدگاه نظریه ی بار شناختی، حافظه فعال انسان هنگام مواجهه با اطلاعات جدید ظرفیت محدودی دارد. در حقیقت، مقدار داده های حسی که ابزار های تکنولوژیکی می توانند ارایه دهند بیشتر از ظرفیت سیستم عصبی انسان برای پردازش است. از این لحاظ باید در طراحی محتوای یادگیری الکترونیکی چندرسانه ای تا حد امکان بکوشیم که هر سه نوع بار شناختی را در نظر داشته باشیم تا بتوانیم محتوای برنامه های آموزش الکترونیکی را به شیوه مناسبی طراحی و تولید کنیم. بر این اساس در مقاله حاضر راهکارهایی جهت طراحی محتوای یادگیری الکترونیکی بر مبنای نظریه بار شناختی ارایه خواهد شد

نظریه بار شناختی، طراحی آموزشی، یادگیری سیار چندرسانه ای، حافظه کوتاه مدت