محمد علی پور - دانشجوکارشناسی ارشد رشته مطالعات برنامه درسی دانشگاه بیرجند
محسن آیتی - عضوهیات علمی دانشگاه بیرجند، دانشیار دانشکده علوم تربیتی (برنامه ریزی درسی)، دکتری برنامه ریزی درسی

نظام های آموزشی در جهت توجه به اصل تفاوت های فردی، موظف به برنامه ریزی و اقدام برای شناسایی و هدایت استعدادهای مختلف هستند و تجارب کشورهای مختلف در این زمینه می تواند مورد استفاده قرار گیرد. هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه معیارها و نحوه شناسایی و هدایت دانش آموزان استعداد برتر در کشورهای آلمان، لهستان و ایران است. روش پژوهش کیفی است که با روش تطبیقی و بر اساس الگوی بردی انجام شده است. کشور های آلمان و لهستان به دلیل اینکه به عنوان کشورهای توسعه یافته شناخته می شوند و همچنین به دلیل عملکرد بهتر درحوزه استعدادیابی، بطور هدفمند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که برای شناسایی و تشخیص دانش آموزان با استعداد و تیزهوش از معیارهایی همچون نظر معلم ، نظر والدین، چکلیست مشاهدات عملکردی ، استفاده از آزمودن های روانشناسی و... در کشورهای موردمطالعه استفاده می شود اما در کشور ایران در دوره ابتدایی جهت استعدادیابی نظر معلم بر اساس پر کردن چک لیست های طرح شهاب تنها ملاک جهت شناسایی است و میبایست ابزارهای متنوعی با توجه به تجربیات سایر کشورها برای مرحله شناسایی دانش آموزان با استعداد و تیزهوش استفاده نمود. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهد در بحث هدایت و آموزش دانش آموزان تیزهوش و با استعداد در کشورهای آلمان و لهستان برنامه های متنوعی مانند برگزاری مسابقات، اردوهای تابستانی، مدارس ویژه، فعالیت های درون و خارج مدرسه ای و.... دارند ولی آنچه در کشور ایران رخ میدهد هدایت استعدادهای برتر و تیزهوش به مراکز استعداد درخشان است. که صرفا بر اساس استعداد تحصیلی و قبولی در آزمون ورودی این مراکز است و این موضوع آسیب جدی به دانش آموزان دارای استعداد در سایر حوزه ها (موسیقی، فرهنگی وهنری و...) می زندو لذا باید برنامه های مختلف و مرتبط بادانش آموزان با استعداد و تیزهوش طراحی شود.

استعداد برتر، دانش آموزان تیزهوش، طرح شهاب، آلمان، لهستان، ایران