حسین رحیمی - دانشیار دانشگاه پیام نور مشهد
علی اصغر کدیور - دانشیار دانشگاه پیام نور فریمان
سمیه معتمدی شهری - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت توسعه پایدار روستایی دانشگاه پیام نور خراسان-ایران گروه جغرافیا

ایران سرزمین اسرار و شگفتی هاست.یکی از شگفت انگیز ترین پدیده ها در این سرزمین،قنات است.این پدیده ی جغرافیایی رابطه ی متقابل انسان و محیط را به تصویر می کشد و گویای آن است که پیشینیان می کوشیده اند رابطه ای دوستانه با طبیعت برقرار سازند.کندن زمین در دل زمین های خشک و نیمه خشک گرچه با هدف شرب،کشاورزی و دامپروری انجام می گرفته است،اما منظور اصلی رونق اقتصادی-اجتماعی،فرهنگی و شکوفایی فعالیت های صنعتی و دستی بوده و توسعه ای پایدار در این زمینه ها پدید می آورده است.این پدیده کارکردهای متفاوتی در ابعاد اقتصادی-اجتماعی،فرهنگی و زیست محیطی داشته است به گونه ای که می توان آن را عاملی نیرومند در تحول اقتصادی،فرهنگ،تاریخ و ایجاد تعادل بیولوژیک و جلوگیری از تخریب سفره های آب زیرزمینی در پهنه های خشک و نیمه خشک دانست.هدف این پایان نامه،بررسی کارکردهای اقتصادی-اجتماعی،فرهنگی و زیست محیطی قنات ها در نواحی خشک و نیمه خشک است.یافته ها از نوع توصیفی-تحلیلی است.یافته ها گویای آن است که قنات ها با توجه به افزایش روز افزون تقاضا برای آب به منظور شرب،بهداشت،کشاورزی،صنعت و...در مناطق خشک و نیمه خشک ایران اهمیت به سزایی داشته است.از این رو تدوین راهبردهایی در خصوص کاربرد این منابع آبی لازم به نظر می رسد:1-در عین توجه به نیازهای نسل کنونی،حقوق نسل های آینده نیز محفوظ بماند.2-به ساختار حساس،آسیب پذیر و شکننده منابع طبیعی نواحی خشک و نیمه خشک از جمله قنات ها آسیب وارد نیاید.

قنات،فضا،اثرات فضایی،روستا،خشک ونیمه خشک