کمال خضری - گروه محیط زیست دانشگاه شهید بهشتی، تهران
جواد جعفرنژاد - گروه محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان

مفهوم آب و توسعه در طول چند سال گذشته تغییر کرده است. منابع آبی برای مصرف مردم، تولید انرژی، کشاورزی و صنعت بهطور گستردهای در محدوده های بالادست و پاییندست رودخانه مدیریت میشود. دراینبین احداث سدها نقش مهمی در ساماندهی این منابع و توسعه مناطق مجاور خود داشتهاند. احداث یک سد و مخزن آن اثرات عظیمی بر روی محیط زیست دارد و شرایط کاملا جدیدی را برای منطقه ایجاد مینماید. اثرات بعد از احداث آنها ممکن است به آسانی از تاثیرات پیش بینی شده قبل از اجرای پروژه فراتر رود. در این وضعیت جدید ارزیابی های بسیاری بر روی مسایل اقتصادی- اجتماعی، سیستمهای هیدرولوژیکی، چرخه های بیوژیوشیمیایی و اکوسیستمها باید صورت گیرد. توسط این بررسیها کیفیت اجرای پروژه را میتوان ارزیابی کرد. علاوه بر این با مقایسه اثرات پیش بینی شده قبل از احداث و اثرات واقعی بعد از احداث میتوان صحت و کارایی روشهای موجود EIA1 را سنجید. درنهایت با اصلاح روشها و اقدامات حفاظتی قبل از احداث میتوان تاثیرات نامطلوب این پروژه ها را کاهش داد. در این مقاله علاوه بر مرور خطرات بالقوه ساختوساز سدها و دریاچه های پشت آن، به طور خلاصه به زمینه های مطالعاتی اصلی ارزیابی های محیط زیست پس از تکمیل پروژه نیز اشاره خواهد شد.

ارزیابی محیط زیست، توسعه، منابع آبی، آلودگی، اثرات تجمعی