اخلاق محیط زیست و اخلاق انسان محور: جستاری در اصول و مبانی اخلاق زیست محیطی

این پژوهش با بررسی مبانی اخلاق محیط زیست، اصول کلیدی و دغدغه های اساسی این شاخه از فلسفه ی اخلاق را روشن میکند و به بسط و توسعه محتوای آن می پردازد. ابتدا تفکیکی سه گانه از سه سطح مختلف بررسی مسایل زیست محیطی از حیث اخلاقی ارایه میگردد. این سه سطح عبارت اند از: سطح نااخلاقی، سطح اخلاق انسان محور و سطح اخلاق محیط زیست. با بررسی سطح نااخلاقی، استدلال میشود که آسیب هایی که باعث خسارت دیدن آسیب زنندگان به محیط زیست میشود اصلا به مسایلی اخلاقی مربوط نمیشوند. با بررسی اخلاق انسان محور استدلال میشود که آسیب به محیط زیست از آن حیث که به انسانها ضرر وارد میکند، گرچه مساله ی دیگر شاخه های اخلاق کاربردی است، مسایله ی اخلاق محیط زیست نیست. در سطح اخلاق محیط زیست، به بررسی مهمترین اصل بنیادین اخلاق محیط زیست یعنی ارزش ذاتی محیط زیست، اعم از انسان و غیر انسان، پرداخته خواهد شد، و بحث میشود که چطور میتوان چنین مساله ی فلسفی ای را موجه ساخت. در پایان جمع بندی میشود که اخلاق محیط زیست به هیچوجه از لزوم حفظ محیط زیست به دلیل فایده ای که برای انسانها دارد نمیگوید، بلکه اخلاق محیط زیست به معنی حفظ محیط زیست برای خود آن است، حتی اگر در راستای این حفاظت مجبور باشیم هزینه هایی کنیم و از برخی استفاده های غیرضروری از محیط زیست چشم پوشی نماییم. پژوهش حاضر تلاشی است در راستای تبیین اخلاق محیط زیست به عنوان شاخه ای کاربردی از دانش فلسفه اخلاق.

Keywords:

اخلاق محیط زیست , انسان محوری , ارزش ذاتی , بوم شناسی , فلسفه اخلاق