راحله سیر - دانشکده مهندسی معدن، پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران.آزمایشگاه هیدروژیولوژی و محیطزیست معدنیMEHR Lab پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران
فرامرز دولتی ارده جانی - دانشکده مهندسی معدن، پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران.آزمایشگاه هیدروژیولوژی و محیطزیست معدنیMEHR Lab پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران
محسن فرح بخش - گروه خاکشناسی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
محمد یاورزاده - واحد تحقیق و توسعه، شرکت ملی صنایع مس ایران، کارخانهی ذوب مس خاتونآباد، شهربابک، کرمان
سروش مقصودی - دانشکده مهندسی معدن، پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران.آزمایشگاه هیدروژیولوژی و محیطزیست معدنیMEHR Lab پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران

آلودگی خاک با فلزات سنگین یکی از مهمترین مشکلات زیست محیطی در بسیاری از نقاط جهان میباشد . معادن و صنایع معدنی از جمله مهمترین عوامل آلودگی خاک به فلزات سنگین میباشند. کارخانه های ذوب و پالایش با تولید گازها و ذرات معلق و همچنین پساب های آلوده و ضایعات جامد، از جمله بخش های معدن و صنایع معدنی هستند که باید از نظر زیست محیطی مورد کنترل و پایش مستمر قرار گیرند. آلودگی خاک با فلزات سنگین ناشی از فرآیندهای ذوب و پالایش، مسیله ای جدی به حساب میآید و برخلاف آلاینده های آلی، نه تنها فلزات سنگین به وسیله ی تغییرات زیستی و شیمیایی از محیط حذف نمی شوند، بلکه به صورت پایدار هم در محیط باقی میمانند. هدف از این پژوهش، ارزیابی خطرپذیری فلزات سنگین در خاک های اطراف محدوده ی کارخانه ی ذوب و پالایش مس خاتون آباد استان کرمان میباشد. برای رسیدن به این مقصود در ابتدا طی دو بار پیمایش صحرایی در دشت خاتون آباد، نمونه های لازم اخذ شده و پس از آماده سازی مورد آنالیز چند عنصری قرار گرفته است. در این پژوهش، عناصر انسان زاد که از کارخانه منشا میگیرند Ag)، As، Cd، Cu، Mo، Pb، S، Sb و (Zn و عناصر زمین زاد Al, Ce, Co, Mg, Mn, Ni, P, Sc, Ti , V, Y, Yb) و (Zr که به طور طبیعی در محیط وجود دارند در ارزیابی شاخص ها مورداستفاده قرار گرفتند. در مرحله ی بعد با استفاده از شاخص های آلودگی خاک، ازجمله ضریب آلودگی((CF، درجه آلودگی((Cd و بار آلودگی((PLI، نقاط تحت ریسک آلودگی فلزات شناسایی شده و درنهایت نقشه ی پهنه بندی آلودگی دشت خاتون آباد بر اساس این شاخص ها تهیه شد. نتایج حاصل نشان داد محدوده شمال دشت و جنوب شرقی دشت دارای آلودگی فلزات سنگین بوده که منشاء طبیعی دارد و محدوده اطراف کارخانه در وسعتی در حدود 16 کیلومتر مربع دارای آلودگی انسان زاد با منشاء کارخانه ذوب و پالایش می باشد که این آلودگی به سوی جنوب غرب منطقه در حال گسترش می باشد که عامل آن جهت وزش باد در محدوده می باشد.

شاخص های آلودگی خاک، ضریب آلودگی، درجه آلودگی، بار آلودگی ، خاتون آباد، کارخانه های ذوب مس