سیده پرگل شمسی - کارشناس ارشد اخلاق اسلامی دانشگاه پیام نور

سلوک عرفانی یکی از راه های مهم رسیدن به خداست. سلوک به معنی حرکت و سفر معنوی انسان است و نشات گرفته از این تفکر است که انسان قابل تغییر و تحول است و باید برای رسیدن به کمال معنوی خود سفری معنوی را آغاز کند که در این مسیر از مکان ها و منازلی هم میگذرد و از هر منزل که رد میشود توشه ای معنوی باید برای خود فراهم کند که بتواند در ادامه سفر از آن استفاده کند.ترکیب اخلاق و سلوک عبارت زیبایی میسازد که دو علم عرفان و اخلاق را در برمی گیرد و سلوک را که ابزاری برای رسیدن به کمال نهایی که همان قرب الهی است، وجه اخلاقی می دهد. با توجه به جایگاهی که سلوک و رعایت اصول اخلاقی حاکم بر آن بر سعادت و کمال انسان دارد، در این مقاله سعی شده است اخلاق سلوک درمثنوی مولوی موردبررسی قرار گیرد. از روش تحقیق کتابخانه ای برای جمع آوری اطلاعات استفاده نمودم و به نتایج زیر دست پیدا کرم: ازنظر مولوی، قلب انسان آیینه ایست که جمیع صفات الهی باید در آن جلوه گر شود، اگر چنین نمیشود به واسطه آلودگی و زنگار زدگی آیینه است و باید زنگ و غبار را از آن زدود.مولانا معتقداست که خود دنیا بد نیست بلکه تعلق و وابستگی به دنیا مذموم است. سلوک و اساس آن ازنظر وی خودراباختن نیست بلکه به خود آمدن و خود را یافتن است. ازنظر سیر اخلاقی مثنوی، ماهیت انسان که موضوع حرکت تعالی است ماهیت بالقوه ای است که استعداد پیمودن مراتب کمال را دارد. مولانا معتقداست که سالک برای درنوردیدن مراحل کمال به یک مرشد و راهنما نیازمند است؛ اما کسی که متصدی تربیت مریدان است نخست باید خودش را مهذب ساخته و مدارج سلوک را با صدق و صفا پیموده باشد. در کتاب مثنوی، به بسیاری از فضایل اخلاقی و چگونگی بهره مندی از آنها جهت رسیدن به کمال و به بسیاری از رذایل و چگونگی بازداری آنها از مقام فنای کامل و راه رهایی از این رذایل اشاره شده است.

سیر و سلوک، تبتل، فنا، اخلاق