سیدمحمد امام - کارشناسی ارشد شیعه شناسی
غلام حسین محرمی - عضو هییت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

امیر مومنان علی علیه السلام از شیوه های کلامی و همچنین شیوه های غیر کلامی در تعامل با مخالفان استفاده کرد. ایشان هم در زمان پیش از حکومت و هم در زمان حکومت خویش، با مخالفان گفت و گوی حضوری داشته و در زمان حکومت هم از روش نامه نگاری در تعامل با مخالفان استفاده کرده است همچنین دیگر روش های کلامی مورد استفاده حضرت، در تعامل با مخالفان وعظ و خطابه است که شامل این موارد می شود: احتجاج با مخالفان، تهدید مخالفان، مذهب مخالفان و روشنگری از طریق بیان ظرلم، مکر و حیله مخالفان. شیوه های غیر کلامی تعامل علی علیه السلام با مخالفان عبارت اند از: مدارا، نبرد مسلحانه و برخورد با بدعت ها در گردآوری مطالب، از روش اسناد کتابخانه ای و در مقام داوری تحقیقات مشابه پیشین، از روش توصیفی تحلیلی بهره گرفته شده است.

تقیه، مدارا، مخالف، تعامل، ارتباط کلامی و غیر کلامی