ارزیابی کیفیت زندگی شهری با استفاده از سنجش از دور و GIS

زندگی در شهرهای امروزی در تعامل با شرایط مختلف محیطی، اجتماعی اقتصادی، زیر ساختی، بهداشتی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی شکل می گیرد حاصل این تعامل کیفیت زندگی شهری را شکل می دهد. به طور کلی کیفیت زنگی با دو دیدگاه عینی و ذهنی ارزیابی شده است. تحقیقات انجام شده در این زمینه عمدتا در قالب مطالعات اجتماعی و در مقیاس های جغرافیایی کلان کشورها یا شهرها انجام شده به تفاوت های فضایی کیفیت زندگی در محیط های پیچیده شهری توجه کمتری شده است. علاوه بر این کیفیت زندگی به عنوانی یکی از ویژگی های محیط جغرافیایی، مفهومی پویا است به این معنا که در بستر مکان و در طی زمان، این ویژگی تغییر می کند. مدلسازی مکانی زمانی این مفهوم می تواند به پایش کیفیت زندگی شهری و برنامه ریزی برای بهبود آن کمک نماید. هدف این مطالعه ارایه چهارچوب و فر آیندی جهت مدلسازی مکانی زمانی کیفیت زندگی شهری می باشد. به منظور مدلسازی مکانی کیفیت زندگی، ابتدا شاخص های موثر در نظر گرفته شد و سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزن دهی گردید. در ادامه با استفاده از مدل فازی گاما و روش همپوشانی ویکور فازی شاخص ها تلفیق شدند. با توجه به متغیر بودن شاخص های زیست محیطی و برخی از شاخص های زیر ساختی / کالبدی در فصول سال، مدل سازی زمانی کیفیت زندگی بر اساس رویکرد نمایش لحظه ای در مقیاس فصلی انجام شد. به منظور ارزیابی فرایند توسعه داده شده، کیفیت زندگی در سطح بلوک های شهری در مناطق 3، 6، 11 شهر تهران مدل سازی گردید. براساس نتایج حاصل از مدل سازی مکانی، بخش های شمالی محدود منطقه 3 از کیفیت زندگی مطلوب تری برخوردار است در حالی که به سمت جنوب محدوده، مطلوبیت کاهش می یابد. بررسی شاخص خود همبستگی مکانی موران بزرگ تر از 0/35 برای نتایج هر دو مدل و همه فصول بر عدم تصادفی بودن نحوه توزیع ویژگی کیفیت زندگی در بلوک های شهری تاکید دارد وجود الگوی خوشه ای در محدوده مورد مطالعه را نشان می دهد. نتایج مدل سازی زمانی نشان داد که اغلب بلوک ها در فصول بهار و پایین زا نظر زیست محیطی شرایط مطلوب تری نسبت به فصول زمستان و تابستان دارند. برعکس در بعد زیر ساختی کالبدی فصل تابستان وضعیت مطلوب تری را نسبت به سایر فصول نشان می دهد.

Keywords:

کیفیت زندگی شهری , مدل سازی مکانی زمانی , مدل فازی گاما , همپوشانی ویکور فازی , رویکرد نمایش لحظه ای