معصومه رضایی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه ایرانمهر قروه
ویکتور عارفی مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه ایرانمهر قروه
امیرحسین فرشچیان - دانشجوی دکتری معماری اسلامی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

انسان به دنبال یافتن پاسخ برای نیازهای خود در محیط می باشد و درصورت عدم تامین این نیازها از مکان، احساس عاطفی مثبتی بین فرد و مکان بوجود نخواهد آمد. بالعکس، هر چقدر محیط در تامین سطوح مختلف نیازهای انسانی تواناتر باشد، به همان نسبت فرد ارتباط خود با محیط را موثر دانسته و نهایتا معنای استنباطی مثبتی به همراه خواهد داشت. هرچقدر سطوح تامین این نیازها، براساس هرم نیازهای انسانی مازلو در قسمت های فوقانی هرم اتفاق می افتد، به همان نسبت معنای محیطی عمیق تری شکل خواهدگرفت. در درجات بالاتر حس تعلق از محیط، به سمت عوامل احساسی-عاطفی که بیانگر عمق ارتباط فرد با محیط می باشد، پیش خواهدرفت. واژه هایی نظیر تعلق به مکان، دلبستگی به مکان و تعهد به مکان که بیانگر نوعی از درهم تنیدگی احساسات و عواطف انسانی نسبت به محیط می باشد. رنگ و تاثیر آن بر هم افزایی حستعلقی مکان دربردارنده مباحث گوناگونی پیرامون رنگ و روح مکان است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر رنگ بر چگونگی حس تعلق به مکان معماری و نیز جایگاه رنگ از منظراندیشه اسلامی در محیط کالبدی است. روش تحقیق بر پایه روش تحلیلی- توصیفی استوار است. جمع آوری داده ها به روش اسنادی، استفاده از کتب، اسناد و مقالات در زمینه حس تعلق به مکان و رنگ در معماری اسلامی است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که فضا تبلور مکان و یکی از مشخصه های بسیار مهم آن است. مکان بخشی از فضاست و تعلق مکانی است که می تواند ساختمان را تبدیل به معماری کند و معماری است که می تواند جا را به مکان مبدل کند. در واقع حس کلی که پس از ادراک و قضاوت نسبت به محیطی خاص در فرد ایجاد می شود را حس مکان گویند و آن پیوند و احساس خوشایندی که بین افراد و مکانی خاص شکل می گیرد را حستعلق به مکان گویند. عوامل تشکیل دهنده حسمکان عبارتند از: عوامل ادراکی و شناختی _ عوامل کالبدی. مهم ترین عوامل کالبدی موثر در ادراک و حسمکان عبارتند از: فاصله، بافت، رنگ، بو، صدا و تنوع بصری است. از عناصر مهمی که در بسیاری از تمدن ها معانی نمادین و رمزی دارند عنصر رنگ است. رنگ در هنر اسلام و به خصوص در نگارگری ایرانی عنصری بسیار مهم و تاثیرگذار محسوب می شود. رنگ زیبایی های هستی و شناخت ابعاد آن را از طریق تفاوت ها نمایان می کند. بدون رنگ و جهان رنگ ها، سردی و افسردگی و بی نشاطی در همه جا رخ می نمایاند.

رنگ؛ معماری اسلامی؛ مکان معماری؛ حس تعلق