منصور عطاشنه - استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز
بهنام اسدی - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی و مدرس دانشگاه

فقیه برای استنباط حکم شرعی به منابع چهارگانه رجوع می کند. فقیه گاهی در رجوع خودموفق و کامیاب م یگردد و گاه نه، یعنی گاهی و البته غالبا به صورت یقینی با ظنی مبشر (یعنیظنی که مشارع اعتبار آن را تایید کرده است) به کلمه واقعی شرعی نایل می گردد. پس تکلیفروشن است یعنی می داند یا ظن قوی معتبر دارد که شرع اسلام از او چه می خواهد ولی گاهیمایوس و ناکام م یشود یعنی تکلیف و حکم الله را کشف نمی کند و بلاتکلیف و مرده می ماند.در این جا چه باید کرد آیا مشارع یا عقل و یا هر دو وظیفه و تکلیفی در زمینه دسترسی بهتکلیف حقیقی معین کرده است یا نه و اگر معین کرده است چیست جواب این است کهآری شارع وظیفه ای معین کرده است یعنی یک سلسله ضوابط و قواعدی برای چنین شرایطیمعین کرده است، عقل نیز در برخی موارد موید حکم شرع است یعنی حکم استقلالی عقل نیزعین کلمه شرع است و در برخی موارد دیگر حداقل ساکت است یعنی حاکم استقلال ندارد وتابع شرع است.

اصل احتیاط، اصل اشتغال، اصول عملیه، شبهه موضوعیه تحریمیه