سیدمحمدمهدی غمامی - استادیار دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران
حسین عزیزی - دانشجوی دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

اثبات گرایی حقوقی از جمله مکاتب حقوقی است که داشتن نظریه ای اخلاقا بی طرف توصیفی یامفهومی از حقوق را هم ممکن می داند و ضروری. بر پایه این مکتب، قوانین اثباتی، قوانینی استکه دولتها آن را تصویب می کنند و متفاوت از اصول اخلاقی مکتب حقوق طبیعی است کهدایمی تلقی میشوند و حتی بنابر بعضی از نظریات، ریشه الهی دارند. اثباتگرایی حقوقی دردوران معاصر، اغلب خود را با نظرهای هانس کلسن و هربرت هارت معرفی کرده و به شدت متاثراز این دو اندیشمند بوده است، به گونه ای که نمی توان از اثباتگرایی سخن به میان آورد و ازتبیین نظری آن دو سخن نگفت. کلسن با نظریه ناب حقوقی، سعی در معرفی رویکرد اثبات گرایانهخالص و تند دارد، درحالیکه هربرت هارت دارای مذاقی معتدل است و رویکردی فایده گرا را درمیان اثبات گرایان حقوقی دنبال می کند، البته نظریات هر دو در مبانی و اصول اثبات گرایی ریشهدارد؛ اصولی که هم خود به تنهایی و هم در حوزه حقوق با برداشت هایی که کلسن و هارت ارایهمی دهند، علاوه بر تناقضات متعدد، بیش از گذشته با کارکردهای حقوق در جامعه انسان اجتماعیناهمخوانی دارد و در صورت اجرا با نتایج ناخواسته روبه رو می شود.

اثبات گرایی، قانون، قاعده تشخیص، هانس کلسن، هربرت هارت، هنجار بنیادین