امید ملاکریمی - دانشجوی دوره دکتری حقوق بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
محمود جلالی - دانشیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

به نظر حقوق دانان برجام را هم می توان موافقت نامه ای بین المللی و تفاهم نامه ای غیرالزام آورتلقی کرد و هم برای آن ماهیتی غیر از معاهده در نظر گرفت. برای پاسخ به این پرسش کهبرجام معاهده بین المللی است یا صرفا یک تفاهم سیاسی بین جمهوری اسلامی ایران با گروه5+1، از یک سو باید به متن 167 صفحه ای برجام مراجعه کرد و از سوی دیگر باید قواعد حاکمبر حقوق بین الملل و قوانین کشورهای مذاکره کننده را مورد توجه قرار داد. هر چند در متنبرجام سخنی از معاهده بودن آن به میان نیامده است، اما با مراجعه به حقوق داخلی وبین الملل، می توان آن را موافقتنامه بین المللی به حساب آورد. دولت ایالات متحده امریکا قبلو بعد از رسانه ای شدن متن برجام و بعد از آنکه از مجاری قانونی دو کشور- کنگره آمریکا ومجلس شورای اسلامی ایران- به سلامت عبور کرد، اصرار دارد که برجام یک معاهده بین المللی نیست و نمی توان برای آن اعتبار حقوقی مبرهنی در نظر گرفت. مقامات دستگاه دیپلماسیکشور نیز ادبیاتی مشابه دولتمردان امرنکایی اتخاذ و تاکید کرده اند؛ آنچه اتفاق افتاده، یکتفاهم نامه است و نه یک موافقت نامه الزام آور که کشورهای طرف مذاکره را در چالشی به نام ضمانت اجرا تحدید کند. در انن مقاله ضمن مداقه در ارتباط بین قطعنامه 2231 شورایامنیت و برجام، بررسی خواهد شد که چرا سند برجام را باید یک موافقت نامه بین المللی بهحساب آورد. همچنین، در انن مقاله ماهیت برجام بررسی و با استدلالات حقوقی بر این امر کهانن سند یک موافقتنامه سیاسی یا نزاکتی است تاکید خواهد شد.

برجام، حقوق معاهدات، حقوق بین الملل، شورای امنیت