پریوش حیدری - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی
مریم ایرجی - دکتری زبان شناسی عضو هیات علمی دانشگاه تهران مرکز

پژوهش حاضر به منظور بررسی و شناسایی رابطه ی آن دسته از غلط های املایی متن انشا ودانش آموزان کرد زبان انجام گرفته است که به تاثیر از فرآیند های واجی ایجاد می شوند. ازآنجایی که تفاوت های آوایی- گفتاری زبان کردی بر شکل نوشتاری ساخت واژه ها در زبان فارسی تاثیر می گذارند لذا یکی ازمشکلات انشایی و نگارشی درس زبان فارسی دانش آموزاندوره ی ابتدایی کرد زبانان وجود غلط های املایی در نوشته هایشان به تاثیر از فرآیندهای واجی مثل(قلب، حذف وابدال) است. از زاویه ی روانشناسی زبان تاثیر فرایندهای واجی در مواردی مثلحساسیت شنیداری ناشی ازضعف در حافظه ی شنوایی، توالی دیداری و ضعف در حافظه ی بصریهویدا می شود و دوزبانگی نیز براین مساله اثرمی گذارد. به طورحتم می توان گفت املا یک فعالیتزنده و نیمه فعال نوشتن است و همزمان که شنیده می شود نیز نوشته می شود. اما دانش آموزان درانشا ضمن فکرکردن وآفرینش واژه های مناسب ومتناسب داخل متن در به کارگیری صورتدرست املایی آنها نیز باید دقت کنند. روش انجام این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و به پیروی از مدل تحلیل خطای سلینگر (1992) انجام گرفته است. جامعه ی آماری آن نیاز شامل دانش آموزان کرد زبان شهرستان سرپل زهاب بود که با استفاده از روش نمونه گیری خوش هایتک مرحله ای تعداد 164 برگه ی انشا مورد بررسی قرار گرفت ونتابج به دست آمد؛ به عنواننمونه: 1- اکثر دانش آموزان درنوشتن واژه هایی که ساخت واژه ی آن ها درزبان فارسی دارای تناظر یک به یک آوا وحرف نوشتاری نیستند دچار ضعف در حافظه ی بصری بودند. (مثل کلماتحوز آب: به جای حوض آب). 2- درنوشتن واژه هایی که ساخت واژه ی آن ها دارای حروفی هستند که محل تولید آوای آن با آوایی دیگرهم مخرج می باشد نیز دچار ضعف درحساسیتشنیداری بودند (مثل کلمه ی دمبال به جای دنبال).

انشا، املا، غلط های املایی، زبان کردی- فرآیند واجی