محیا قوچانی - نویسنده مسیول، کارشناسی ارشد، مهندسی معماری- معماری، مدرس دانشگاه پیام نور سمنان، سمنان، ایران
محمد عربی - کارشناسی ارشد، مهندسی معماری- معماری، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور سمنان،سمنان، ایران
نفیسه رستمیان - دانشجو، کارشناسی معماری، دانشگاه پیام نور سمنان، سمنان، ایران

در همه ی ادیان پرستشگاه ها نقش قابل توجهی داشته و با سایر بناها تفاوتی بنیادین دارند. پرستشگاه ها به عنوان مکانهایی که فرصت میدهند تا احساسات و تعلقات و پیوندهای آدمیان، هم در مقیاس فردی و هم در مقیاس اجتماعی به ژرفا برده شوند، قابل توجه میباشند. ساختار کالبدی بناهای نیایشی بسیار متاثر از نوع آیین عبادتی است که در آنها برگزار میگردد. بنابراین تنوع ادیان به تنوع معماری بناهای مقدس، منتهی میشود. وجود عناصر مشابه در معماری ادیان مختلف میتوان موجب زبان مشترک در هنر مقدس باشد. برای رسیدن به این هدف میتوان از هندسه و مفاهیم نمادین آن بهره جست. استفاده از ترسیمات هندسی در هنر و معماری ایران سابقهای طولانی دارد. پژوهش حاضر تلاشی در جهت پاسخ به این پرسش است که کلیساهای ارامنه و مساجد مسلمانان در بازهی زمانی صفویه در اصفهان از نظر هندسه و مفاهیم نمادین آن در عناصر کالبدی، چه شباهت ها و تفاوتهایی دارند بدین منظور با استفاده از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، ابتدا ضمن شناخت هندسه و جایگاه آن در معماری و بیان مفاهیم نمادین آن، به چگونگی تاثیرگذاری حکمت اسلامی و حکمت مسیحیت بر هندسه فضایی پرداخته شده است. سپس با معرفی نمونه های موردی، مفاهیم نمادین هندسه در عناصر کالبدی مشترک بین مسجد حکیم و کلیسا وانک که شامل ورودی، گنبدخانه، محراب، ناقوس و ماذنه، پلان و نما میباشند، مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که با توجه به س تفاوت در جزییات معماری پرستشگاه های مسیحی و اسلامی که از بنمایه های دینی این ادیان است، پهنه جغرافیایی مشترک و همجواری مکانی قرارگیری مسجد حکیم و کلیسا وانک در اصفهان و پهنه تاریخی یکسان و همزیستی زمانی دوره ساخت هر دو بنا در عهد صفویه ، تاثیر بسزایی بر همسانی معماری مقدس در این ادیان داشته است.

مفاهیم نمادین هندسه، پرستشگاه اسلامی، پرستشگاه مسیحی، مسجد حکیم اصفهان، کلیسا وانک اصفهان