منصور وصالی - عضو هییت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

آزمایشگاه و آزمایش چه جایگاهی در آموزش فیزیک دارد ظاهرا پرسش پیش پا افتاده ای است که پاسخی بدیهی به ذهن متبادر می کند. بسیاری تفاوت علم مدرن، که معمولا آغازگر آن را گالیله می دانند، با علم پیشامدرن، که عموما به نام علم ارسطویی از آن یاد می شود، را آزمایش و تجربه کردن می دانند. گرچه این موضوع به خودی خود درست است و کمتر فردی را می توان سراغ گرفت که قدری از فیزیک سر در بیارد و نقش آزمایش و آزمایشگاه را در فیزیک انکار کند، هنگامی که به موضوع از منظر پرسشی که در ابتدا مطرح کردم، می نگریم، پاسخ روشن و بدیهی نیست. البته کسی نسبت به اهمیت آزمایشگاه در آموزش فیزیک تردیدی ندارد. حتی، کسی را نمی توان یافت که با تدریس فیزیک از طریق آزمایش مخالف باشد، یا اگر هم مخالفتی در خصوص آن وجود داشته باشد عموما نه مهم نبودن آزمایش، که حجم زیاد کتاب و نداشتن فرصت کافی، نبود امکانات آزمایشگاهی، نبود متخصص یا مسیول آزمایشگاه، یا مسایلی از این دست را جزو موانع اصلی می دانند. البته من در این نوشته قصد ندارم به رد دلایل فوق بپردازم یا بر اهمیت آزمایش و آزمایشگاه اصرار بورزم. من هم با کلیت موارد فوق موافقم و قبول دارم که مشکلات موجود بر سر راه نه فقط استفاده از آزمایش در فیزیک، بلکه اصولا پیاده کردن هر شیوهای به غیر از شیوه مرسوم با دشواری های فراوانی روبرو است. به نظر من، بنا به تجربه ی طولانی کار با معلمان، بخش مهمی از مشکل را باید در فقدان درک کافی و برداشت دقیق، هماهنگ و یکپارچه از مفهوم آزمایش، آزمایشگاه و جایگاه آن در آموزش دانست. اهمیت این موضوع زمانی حالت مبرم پیدا کرد که در نشست هایی که اخیرا در اتحادیهی عامفا برگزار شده است،