عاطفه صدیقی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیماری شناسی گیاهی دانشگاه بیرجند
عباس محمدی - دانشیار گروه گیاهپزشکی دانشگاه بیرجند

قارچ آلترناریا بیمارگر مهم گیاهی است که طیف وسیعی از محصولات زراعی و باغی را آلوده کرده و خسارت اقتصادی به بار می آورد. گونه های این قارچ بسته به مرحله رشدی قادر به تولید توکسینهای اختصاصی یا غیر اختصاصی موثر بر میزبانهای خود هستند. این تحقیق در سال1396-97 با هدف بررسی تولید توکسین در جدایه های Alternaria tenuissima جداسازی شده از خاک منطقه بیرجند و اثر آنها بر روی بافت برگ شمعدانی معمولی و گوجه فرنگی انجام گردید. جداسازی قارچ، از خاک منطقه بیرجند با کشت سوسپانسیون عصاره خاک بر روی محیط کشت زاپک آگار حاوی رزبنگال صورت گرفت. شناسایی جدایه قارچی با استفاده از خصوصیات مورفولوژیک بر روی محیط سیب زمینی هویج آگار و تعیین توالی نواحی ITS، ALT و GDP صورت گرفت. متابولیتها از کشت 21 روزه قارچ آلترناریا درون محیط مایع سیبزمینی دکستروز (PDB) با استفاده از حلالهای آلی کلروفورم B استون به نسبت 12:88 استخراج شدند. شناسایی توکسینها با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا (HPLC) صورت گرفت. تاثیر توکسینها بر روی بافت گیاهی با تزریق متابولیت های استخراج شده به وسیله سرنگ به درون برگ شمعدانی و گوجهفرنگی مطالعه شد. براساس خصوصیات مورفولوژیکی و مولکولی، جدایه این تحقیق به گونه A. tenuissima تعلق داشت. تزریق توکسینها به درون برگ شمعدانی منجر به ایجاد کلروز و نکروز بافت پس از 4 روز گردید، اما بر روی گیاه گوجه فرنگی تاثیری نداشت. نتایج آزمونHPLC منجر به شناسایی توکسینهای Alternariol (AOH)،(Altenune(ALT،(ether(AME Alternariol monomethyl، Tentoxin(TTX) در این جدایه گردید.

آلترناریا، رزبنگال، کروماتوگرافی، توکسین