حمید جبرییلی - کارشناس ارشد رشته توسعه روستایی دانشگاه زنجان
اکبر اسدیان - کارشناس علوم خاک دانشگاه ملایر

در سال های اخیر توجه فزاینده ای به کوچک سازی شده و روند توسعه بنگاه های کوچک و متوسط به طور چشمگیری افزایش یافته است. این بنگاه ها دارای مزایای زیادی نسبت به صنایع بزرگ هستند که از آن جمله می توان از ارزش افزوده، نوآوری، اشتغال آفرینی و انعطاف پذیری بیشتر نسبت به صنایع بزرگ نام برد. یکی از راهکار های اساسی که در محافل علمی برای ساماندهی به بحث صنایع کوچک و متوسط مورد توجه قرار گرفته است، تجمیع این بنگاه ها و ساماندهی آن ها در قالب خوشه های صنعتی است. خوشه صنعتی در مناطق روستایی می توانند نقش مهمی در ایجاد اشتغال، درآمد، توانمندسازی روستاییان و درنهایت توسعه این مناطق و کشور ایفا نمایند. بنابراین این مطالعه با هدف تبیین مفهوم خوشه صنعتی، ضرورت تشکیل، عوامل موثر در توسعه خوشه صنعتی، چالش های پیش روی خوشه صنعتی و ارایه راهکارهایی برای توسعه روستایی انجام گرفته است. نتایج حاصل از مرور منابع کتابخانه ای، اسناد و پایگاهای الکترونیکی نشان می دهد که خوشه های صنعتی در حوزه های مختلف بر عملکرد شرکت ها تاثیرگذارند و موجب ایجاد مزیت های یک بنگاه بزرگ برای بنگاه های کوچک و متوسط و توسعه این صنایع می شوند. بنابراین با تشکیل خوشه و تجمیع این شرکت ها، این بنگاه ها هم می توانند از مزیت های بنگاه های کوچک و متوسط بهره مند شوند و هم امکان دستیابی به امکانات و مزیت های بنگاه های بزرگ را کسب می کنند. همچنین عوامل مختلفی از جمله ناکافی بودن زیرساخت ها، ناکافی بودن حمایت های دولتی به لحاظ مالی و اعتباری و قانونی، وجود رقابت در قیمت به جای رقابت در کیفیت تولید و نوآوری، نبود ارتباطات و همکاری های درون گروهی و برون گروهی مناسب، شرایط نامناسب بازار می توانند در مسیر توسعه خوشه ها نقش بازدارنده داشته باشند.

خوشه صنعتی، روستا، توسعه