علیرضا صفاهیه - دانشیار گروه زیست شناسی دریا دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر،
صدیقه بابادی - کارشناس ارشد آلودگی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر،
سید محمد باقر نبوی - دانشیار گروه زیست شناسی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر،
کمال غانمی - دانشیار گروه شیمی دریا ، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر،

در این مطالعه میزان تجمع زیستی جیوه در بافت های مختلف ماهی شانک زرد باله، و میزان همبستگی میان غلظت جیوه محلول در آب با غلظت آن در بافت ها مورد بررس ی قرار گرفت. بدین منظور تعداد 45 قطعه ماهی هم اندازه (1/82±19/2 سانتیمتر) از خور موسی صید ( در بندر ماهشهر ) و به تانک های 300 لیتری در واحد تحقیقات شیلات منتقل شد. پس از دوره سازگاری ماهیان به غلظت های اسمی صفر، 10، 20، 40 و80 میکروگرم/لیتر کلرید جیوه محلول در آب، منتقل گردیدند و روند تجمع جیوه در بدن آنها مورد مطالعه قرار گرفت. مدت زمان این آزمایش 21 روز بطول انجامید. به منظور هضم و آنالیز، بافت های مختلف (فلس، باله، استخوان، پوست، عضله، آب شش و کبد ) جدا سازی شد. پس از هضم نمونه ها، غلظت جیوه موجود در آنها با استفاده از دستگاه جذب اتمی و روش بخار سرد اندازه گیری گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که بافت های گوناگون مقادیر متفاوتی از جیوه را در خود ذخیره می نمایند و فاکتورهایی از قبیل شرایط مواجه و فرم شیمیایی جیوه در میزان تجمع آن در بافت های مختلف و توزیع آن در بدن موثر است. داده های حاصل از مقایسه تجمع زیستی در بافت ها نشان دهنده کمترین میزان تجمع جیوه در فلس و باله، و بیشترین مقدار آن در کبد و سپس بافت آبشش بوده است. بطور کلی روند افزایش تجمع زیستی جیوه در تیمار شاهد به شکل عضله - کبد< آبشش- پوست- استخوان< باله- فلس و در سایر تیمارها به صورت : کبد < آبشش < عضله ≤ پوست ≤ استخوان ≤ باله- فلس بدست آمد. همچنین مشاهده گردید که با افزایش غلظت تیمارها، تجمع جیوه در بافت ها افزایش یافته و ضرایب همبستگی پیرسون بین غلظت جیوه در آب و بافت های مختلف در سطح 0/05 معنی دار بود.

جیوه، تجمع زیستی، شانک زرد باله