طاهره علی نژاد تبریزی - همکاری علمی و امور بین الملل، گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
همایون خوشروان - رییس، گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

دریای خزر به عنوان بزرگترین آبگیر بسته دنیا حدود 5 میلیون سال قبل از اقیانوس پاراتیس جدا شد و تاریخچه تکامل هیدرومورفولوژیکی آن تحت تاثیر رژیم آب و هوایی حوزه آبریز پهناورش شکل گرفت. به علت سرعت بالای تغییرات تراز آب آن و همچنین رفتار متفاوت هیدرولوژیکی آن در مقابل پدیده های آب و هواشناسی از این دریاچه به عنوان یک حوزه آبی درون قاره ای متمایز از اقیانوس ها یاد می کنند. دریای خزر طی تاریخچه زمین شناسی خود دارای دامنه نوسانی متفاوت بوده. همچنین به لحاظ دینامیک نوسانات تراز سطح آب، بسیار متفاوت عمل می کند و این امر سبب تغییر شدت آسیب پذیری فیزیکی اراضی ساحلی آن در مقابل مخاطرات فرسایشی شده به طوری که طی قرن بیستم تبعات اقتصادی ناشی از نوسانات به بیش از 15 میلیارد دلار تخمین زده شده است. در این مقاله به بررسی وضعیت نوسنات تراز آب خزر در قرن 21 پرداخته شد و مشاهده گردید دریای خزر به فرایند پسروی که از سال 1995 آغاز کرده تاکنون ادامه داده و صرفا طی سال های 2016 و 2017 سرعت کاهش سطح آب تقلیل یافته. در واقع گرمایش جهانی سبب خواهد شد که سطح تراز آب خزر تا پایان قرن حاضر بیش از 3 متر کاهش پیدا کند که موجب خسارات سنگینی به صنایع دریایی مستقر در سواحل می گردد.

نوسانات، تغییر اقلیم، قرن 21