حسین معین - دانشجوی کارشناسی بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاه
علیرضا حسینی - کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
ادریس بذرافشان - استادیار بهداشت محیط و عضو هیات علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشک
محمدامیر نوری - کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان

یونهای نیترات و نیتریت ازجمله مهمترین آلاینده های منابع آب های سطحی و زیرزمینی می باشند که علا وه بر چرخه طبیعی ازت در اثر ورود فاضلاب خام انسانی، صنعتی و همچنین فاضلابهای کشاورزی مواد زائد جامد شهری و صنعتی، تخریب جنگلها و مراتع نیز وارد منابع آب و خاک شده و می توانند اثرات نامطلوبی بر سلامتی مصرف کنندگان بر جای گذارند. نیتریت تمایل بیشتری بر پیو ن د با هموگلوبین نسبت به اکسیژن دارد و بنابراین به راحتی جایگزین اکسیژن درکمپلکس خون می شود . درنتیجه این عمل ، بدن ازداشتن اکسیژن ضروری برای حیات محروم می شود و درموارد حاد قربانی ، دچارکمبود اکسیژن و نهایتا خفگی می گردد. شهرستان زاهدان با داشتن 1494 روستاوجمعیتی بالغ بر 27786 نفردراین روستاها ازمنابع آب زیرزمینی جهت آب آشامیدن استفاده می نمایند ورشد بی رویه جمعیت دراین مناطق وبالابودن شاخص تولدزنده درروستا می طلبدکه میزان غلظت نیترات ونیتریت این منابع اندازه گیری شود. لذا این مطالعه با هدف تعیین مقادیریو نهای مذکور در منابع آب شرب زیرزمینی مناطق مختلف روستاههای شهرستان زاهدان به مرحله اجرا در آمد . این مطالعه بمدت 6 ماه از دی 1387 لغایت خرداد 1388 بر روی 72 نمونه آب تهیه شده از منابع آب تامین کننده آب شرب روستاههای شهرستان زاهدان انجام گرفت .جهت اندازه گیری مقادیریونهای نیترات و نیتریت از روش فتومتری 7000 جذب نور به ترتیب در طول موج های 570 و 520 نانومتر استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که غلظتیون های نیترات و نیتریت در هیچیک از نمونه ها بالاتر از مقادیر استاندارد نمی باشد . همچنین میانگین مقادیریون های نیترات و نیتریت در مجموع نمونه ها در فصل زمستان 1387 برابر 10/44 و 0/017 میلی گرم در لیتر و در فصل بهار 1388 برابر 11/20 و 0/014 میلی گرم در لیتر بدست آمده است. بالاترین میانگینیون نیترات مربوط به روستای روشن آباد ( کیجی ) 21/4 میلی گرم در لیت ر ) و بالاترین می انگینیون نیتریت مربوط به روستای حرمک (0/0959 میلی گرم در لیتر ) می باشد . بنابراین مقادیریون نیترات و نیتریت در منابع تامین کننده آب شرب روستاههای شهرستان زاهدان در حد استاندارد پیشنهادی بوده، لیکن در مجموع با توجه به میانگین های بدست آمده، در حال حاضر غلظ ت نیترات و نیتریت به عنوان یک مشکل حاد در منطقه مطرح نمی باشد. اما با توجه به نتایج مطالعات مشابه در سایر مناطق کشور که نشان دهنده روند رو به رشد غلظت این یون ها در منابع آب است، در صورت عدم اعمال مراقبت های لازم در آینده نچندان دور شاهد بالا رفتن غلظتیون نیترات از حدود استاندارد خواهیم بود.

نیترات/ نیتریت/ غلظت/منابع آب آشامیدنی /متهموگلوبینمیا/ زاهدان